Melâmîlik ve Bayrâmî-Melâmî Bir Şair: Şeyh Seyyîd Abdülkâdir-i Belhi

Authors : Nurgül BAĞCI

Pages : 164-202

View : 14 | Download : 8

Publication Date : 2019-03-29

Article Type : Research Paper

Abstract :       9. yüzyılda ortaya çıkmaya başlayan tasavvuf düşüncesi, 12. yüzyıldan itibaren tarikat oluşumlarıyla kendini göstermiştir. Bu dönemden sonra, Anadolu coğrafyası dâhil olmak üzere bütün İslam dünyasında da varlığını hissettirmiştir. Toplum ve devlet hayatında etkili olan tarikatlar, yüzyıllarca hem kendilerine intisap eden Müslümanların manevi gelişiminin tamamlanmasında hem de devlet elinin ulaşamadığı yerlerde sosyal huzur ve dayanışmanın sağlanmasında önemli rol oynamışlardır. Osmanlı topraklarında 15. yüzyılda Bayrâmî tarikatının bir kolu olarak ortaya çıkıp gelişen melâmîlik hareketi daha sonraki asırlarda Bayrâmî Melâmîliği (Melâmetîyye-i Bayrâmîyye) olarak adlandırılmış ve Muhammed Nuru’l-Arabi’ye kadar devam eden bu dönem, yapılan araştırmalarda tarikatın tarihi gelişiminde İkinci Devre olarak kabul edilmiştir. Bu çalışmada öncelikle “melâmet”, “melâmî”, “melâmîlik” tabirleri hakkında bilgi verilmeye çalışılmıştır. Ardından, 1861 yılında ailesiyle birlikte İstanbul’a gelen ve 19. yüzyılın son çeyreği ile 20. yüzyılın ilk çeyreğini kapsayan dönemde İkinci Devre Melâmîleri arasında “kutup” olarak bilinen Şeyh Murâd Buhârî Dergâhı şeyhlerinden Seyyîd Abdülkâdir-i Belhî’nin melâmî tavrı üzerinde durulmuştur. 
Keywords : Melâmîlik, Bayrâmî Melâmîliği, Şeyh Seyyîd Abdülkâdir i Belhî