Bir Kaçar Şehzadesinin Tarihçilik Deneyimi: İmamkulu Mirza’nin Şah İsmail Üzerine Bilinmeyen Bir Eserinin Tanıtımı ve Değerlendirilmesi

Authors : Namıq MUSALI

Pages : 51-85

View : 19 | Download : 7

Publication Date : 2020-03-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Bediüzzaman Mirza’nın oğlu İmamkulu Mirza (ö. 1881), Kaçar hanedanının az bilinen şehzadelerindendir. Bu bağlamda onun kendi ağabeyi olan ünlü tarihçi ve coğrafyacı Nadir Mirza’nın gölgesinde kaldığını söyleyebiliriz. İmamkulu Mirza, hayatının büyük bir bölümünü Tebriz’de geçirmiştir. Onun tarih konusunda Farsça iki eseri elyazması şeklinde günümüze ulaşmıştır. Adı geçen şehzadenin bu yönde ilk çalışması, Şah İsmail’in tarihini anlatan eseridir. Söz konusu eser, İran İslâmî Şura Meclisi Kütüphanesi’nde bulunan bir mecmua içinde yer almaktadır. Yazarın ikinci eseri ise ölümünden az önce tamamladığı Kaçarların tarihine dair kitabıdır. Bu kitabın yazma nüshası ise İran Milli Kütüphanesi’ne mahsustur. Makalemizde İmamkulu Mirza’nın ilk eseri olan “Târîh-i Şâh İsmâ‘îl” üzerine bilgi verilmiş ve bu eser, tarihî bir kaynak olarak incelenmiştir. Söz konusu eser, Nadir Mirza’nın isteği üzerine tertip edilmiş ve klasik tarihçilik üslubunda yazılmıştır; mukaddimeden ve 26 bölümden oluşmaktadır. Yazar, Safevî ve Osmanlı kaynaklarından yararlanmış, yeri geldiğinde basitçe karşılaştırmalar ve analizler yapmıştır. Eserinde Şah İsmail’i “Alparslan mülkünün varisi” diye nitelendiren Kaçar şehzadesi, bu vesile ile İran’da yüzyıllarca süregelmiş Türk hâkimiyetini bir bütün olarak ele almıştır.
Keywords : Kaçarlar, Safevîler, Farsça tarihçilik