Pezdevî’de İnsan Fiilleri

Authors : Fatma PINAR

Pages : 997-1026

View : 13 | Download : 11

Publication Date : 2022-10-08

Article Type : Research Paper

Abstract :İnsan özgürlüğü konusu tarih boyunca birçok düşünürün açıklık getirmeye çalıştığı tartışmalı bir meseledir. Kelâm ilminde bu konu kader meselesiyle ilişkilendirilerek insan fiilleri açısından incelenmiştir. Allah’ın mutlak ilim, irade ve kudreti karşısında kulların fiillerini işlemede özgür olup olmadıkları bu meselenin özünü teşkil etmiştir. Birçok İslâm âlimi ilahî fiil ve insanî fiil arasındaki ilişkinin boyutunu farklı açılardan tespite çalışmıştır. Bunlardan bazıları Allah’ın ilim, kudret ve iradesini sınırlamamak adına kulun özgürlüğünü yok sayarken, bazıları ise Allah’ın âdil olduğu ilkesinden hareketleinsanın fiillerinde tamamen özgür olduğunu temellendirmek adına kulun kendi fiilinin yaratıcısı olduğunu iddia etmiştir. Bunlardan ilki Cebriyye ikincisi ise Mu’tezile’dir. Ayrıca bu iki görüş arasında daha mutedil olanlar davardır ki bunlar da Mâtürîdiyye ve Eş’ariyye’dir. Mâtürîdiyye âlimlerinden olan Ebü’l Yüsr Muhammed el-Pezdevî insert ignore into journalissuearticles values(ö. 493/1100); İslâm düşüncesinde ortaya çıkan bu farklı görüşlere yer vermiş, bunlar üzerinden bir takım değerlendirmelerde bulunmuş, insanın özgür ve sorumlu bir varlık olduğunu aklî ve naklî delillerle temellendirmeye çalışmıştır. Bu makalede insan fiilleri ve özgürlüğü konusu Pezdevî’nin bakış açısından değerlendirilmeye çalışılacaktır.
Keywords : İnsan Fiilleri, Eşariyye, Mâtürîdiyye, Mutezile