Türk Halk Bilmecelerinin Özellikleri ve İlhan Başgöz’ün Bilmecelere Dair Biçimsel ve Yapısal Analizleri

Authors : Recai BAZANCİR

Pages : 1331-1361

View : 11 | Download : 7

Publication Date : 2022-12-31

Article Type : Research Paper

Abstract :Türk halk bilmeceleri kendi yapısal özellikleri içinde kullanılan geleneksel bir soru şeklidir. Belli sözler, iç uyaklar ve ses benzeşmeleriyle sorulan bilmecelerin cevabı da içinde gizli olarak bulunmaktadır. Sorulan soruların Türk halk kültüründe belli zaman ve mekân ikileminde kabul edilmiş olması onun geleneksel olarak adlandırılmasına vesile olmuştur. Anadolu topraklarında geçmişten günümüze anlatılagelen bilmecelerin çok azının gerçek anlamda soru cümlesi olduğu tespit edilmiştir. Bilmece örnekleri yazıldığında ya da jest, mimik ve ses tonlamalarıyla söylenmedikleri zaman onların soru olduğu anlaşılamamaktadır. Geleneğin belirlediği kurallara göre karşısındaki kişiye soru soran kişi cevap beklediğini zaten açıklamakta, ses tonlamalarıyla da bu beklentisini göstermektedir. Teknolojik değişim ve dönüşümle beraber, geçmişten günümüze gelen geleneksel bilmece türleri dijital aktarım araçlarıyla okurun karşısına basılı olarak ve görsel formlarda çıkmıştır. Az sayıda olsa daTürk halk kültürünün değer normlarını aktaran klasik halk bilmeceleri, geleneğin taşıyıcıları olan bu vasıtalarla günümüze ulaşmıştır. Yaygın olarak kullanılan ve günümüzde de benimsenen bilmece örnekleri, değişen sosyo-kültürel hayat şartları sonucunda oluşmuş “espri” ağırlıklı olan ve güldürü öğelerinin baskın olduğu içeriklerdir. Makalede, İlhan Başgöz’ünfarklı zamanlarda derleyip yayımladığı bilmece envanterisınıflandırılmış, analiz ve gözlemlerledetaylı olarak tahlil edilmiştir.
Keywords : İlhan Başgöz, Bilmeceler, Yapısal Analiz, Riddles, Structural Analysis