Yeni Sənaye Mərkəzi Daşkəsən (1940-1950-ci illər)

Authors : Əzət Dadaşova

Pages : 127-136

View : 55 | Download : 269

Publication Date : 2023-06-25

Article Type : Research Paper

Abstract :XX əsrin 40-ci illərində Azərbaycanda yeni sənaye mərkəzləri yaranmışdır. Belə sənaye mərkəzlərindən biri də Daşkəsəndir. Daşkəsən qiymətli yeraltı sərvətlərdən sənaye üsulu ilə istifadə edilməsi, filiz-mədən kombinatının, filizsaflaşdırma fabrikinin və Zəylik alunit mədəninin işə salınması sayəsində Vətənimizin hüdudlarından kənarda da çox məşhurdur. Şəhərin tarixi, onun inkişafı məhz həmin sənaye müəssisələrinin və mədənlərinin tarixi ilə qırılmaz sürətdə bağlıdır. Daşkəsənin bir çox sənaye mərkəzlərinin yaranıb inkişaf etməsində böyük rolu olmuşdur. Daşkəsən filiz rayonunu "Azərbaycan Uralı” adlandırırlar. Daşkəsən Zaqafqaziyada əsas alüminum, dəmir və başqa metallar almaq üçün xammal mənbəyi olduğundan Uralı bu cəhətdən xatırladır. Buradakı dəmir filizi yataqlarının böyük gələcəyə malik olmasını vaxtilə məşhur rus alimi D. İ. Mendeleyev, İ. M. Qurkin və başqaları söyləmişdir. 1893-cü ildə D. İ. Mendeleyev yazırdı ki, Daşkəsəndəki zəngin zəy daşı nə İtalyada, nə də Macarıstanda vardı. Məqalədə Daşkəsən şəhərinin formalaşmasını əsaslandıran iqtisadi-tarixi amillər araşdırılmışdır. Şəhərin yaranması üçün əsas olan iqtisadi elementlər açıqlanmışdır. Daşkəsənin şəhərə çevrilməsinin iqtisadi əsasları verilmişdir. Daşkəsənin şəhər kimi formalaşmasını sürətləndirən proseslər ümumiləşdirilmişdi. Məqalədə arxiv sənədlərindən, Daşkəsən haqqında müxtəlif ədəbiyyatlardan istifadə olunmuşdur.
Keywords : Daşkəsən, Filiz mədən Sənayesi, Metallurgiya, Zavod