Kırgız Türkçesinin Kuzey Ağızlarındaki Uzun Ünlüler Üzerine: Isık-Köl ve Narın (Tyan-Şan) Ağızları Örneğinde

Authors : Gulmira Moldosultanova

Pages : 791-802

View : 100 | Download : 141

Publication Date : 2023-08-25

Article Type : Research Paper

Abstract :Standart Kırgız Türkçesi, uzun ünlülerin sayıca fazla olduğu Türk lehçeleri grubunda yer alır. Sekiz normal ünlü, altı uzun ünlüye sahip olan Standart Kırgız Türkçesi, bugünlerde ünlüler konusunda araştırma ve incelemelerin odağı konumundadır. Bilindiği üzere Genel Türkçedeki birincil ve ikincil uzun ünlüler, birçok dilbilimcinin dikkatini çekmiştir. Araştırmalar sonucunda diğer tarihî Türk lehçeleri olan Türkmen, Yakut ve Halaç lehçelerinde birincil uzun ünlülerin günümüze kadar korunduğu tespit edilmiştir. Standart Kırgız Türkçesinde birincil uzun ünlülerin sayısı adı geçen lehçelere nazaran daha az görülmekte olup genelde ikincil uzun ünlülerin sayısının fazla olduğu görülür. Çalışmada Standart Kırgız Türkçesinin Kuzey ağızlarından olan Isık-Köl ve Narın ağızlarında görülen uzun ünlüler ve onların ortaya çıkış nedenleri incelenecektir. Isık-Köl ve Narın bölgeleri metinlerinde birincil ve ikincil uzun ünlüler bolca görülür. Ayrıca standart dilde görülmeyen bazı uzun ünlülerin neredeyse her kaynak kişinin konuşmasında görülmesi dikkat çeker. Elde edilen birincil uzun ünlü örnekleri Eski Türkçedeki birincil uzun ünlüler ile tarihi-karşılaştırmalı yöntemle ortaya konulurken diğer yandan dolaylı uzun ünlülerin ortaya çıkış sebebi incelenecektir.
Keywords : Kırgız Türkçesi, kuzey ağızları, Isık Köl ve Narın ağızları, tarihi karşılaştırma, uzun ünlü, birincil uzun ünlü, ikincil uzun ünlü