Şəhabəddin Söhrəvərdinin Ədəbi İrsinin Sufi Təfəkkür Tarixində Yeri

Authors : Aygün Alizade

Pages : 557-594

View : 127 | Download : 216

Publication Date : 2024-01-12

Article Type : Research Paper

Abstract :Bu məqalədə böyük filosof Şəhabəddin Söhrəvərdinin yeddi farsdilli sufi risaləsi tədqiqata cəlb olunmuşdur. Həmin risalələr bunlardır: Əql-e sorx, Avaz-e pər-e Cebrəil, Ruzi ba cəmaət-e sufiyan, Fi-haləti tufuliyyə, Səfir-e Simurğ, Luğət-i muran, Munisul-uşşaq Söhrəvərdinin sufi ədəbiyyatı sahəsində yaradıcılığını daha düzgün araşdırmaq üçün onun risalələrini kompleks şəklində müqayisə etmək istəyirik. Təbbi ki, əsərlərin arasında forma və məzmun baxımından fərqliliklər də vardır ki, bunlar artıq hər bir əsərin öz təhlilində qeyd olunmuşdur. “Əql-e sorx” və “Səfir-e Simurğ” İbn Sinanın “Risaleyi-teyr” əsəri əsasında yazılmışdır. “Əql-e sorx” və “Munisul-uşşaq” əsərlərində salikin son məqsədi “Dirilik suyudur”. “Munisul-uşşaq” və “Səfir-e Simurğ”da geniş şəkildə məhəbbət və eşqin tərifi verilmişdir. “Avaz-e pər-e Cəbrəil” və Səfir-e Simurğun” müştərək cəhəti hər ikisində salikinin məqsədinin Cəbrailə qovuşmasıdır. “Əql-e sorx”, “Avaz-e pər-e Cəbrəil”, “Fi haləti-tufuliyyə” və “Ruzi ba cəmaət-e sufiyan” əsərlərində müəllifin öz dilindən danışılır. Gecəni işıqlandıran gövhər, Tuba ağacı, Qaf dağı və Simurğun Tuba ağacında yuvası həm “Əql-e sorx”, həm də “Fi haləti-tufuliyyədə”də vardır. Müəllifin bütün əsərlərində Quran ayələri, hədislər, fars və ərəb dilində kiçik şeirlər vardır ki, bu da sufi nəsr əsərlərinin əsas xüsusiyyətlərindən sayılır.
Keywords : Əql e sorx, Avaz e pər e Cebrəil, Ruzi ba cəmaət e sufiyan, Fi haləti tufuliyyə, Səfir e Simurğ, Luğət i muran, Munisul uşşaq