Osmanlı Dönemi Mekke Kadılığı (1517-1600)

Authors : Ahmet Duman

Pages : 823-846

View : 171 | Download : 403

Publication Date : 2024-06-07

Article Type : Research Paper

Abstract :Osmanlı Devleti’nde Mekke’nin idaresine ayrı bir önem verilmiştir. Şehrin önde gelen görevlileri arasında hukuki işleri yerine getiren kadının farklı bir yeri olagelmiştir. Mekke Kadıları hukuki işlerin yanında idârî, mali, sosyal ve eğitim alanları olmak üzere farklı görevleri de üstlenmişlerdir. Bununla birlikte en önemli görevlerinden biri şehirde olup biteni İstanbul’a bildirmekti. Her yönüyle önemli bir vazife olan Mekke kadıları hakkında detaylı bir çalışma yapılmaması bizi bu araştırmaya sevk etmiştir. Bu nedenle makalede Mekke’nin idaresinin Osmanlıya geçmesinden 17. yüzyılın başına kadar Mekke Kadılığı ele alınmıştır. Mekke idaresinde bir denge unsuru olarak görülen kadıların atanması, eğitimleri, görevleri, maaşları, azilleri incelenmiştir. Konu hem Osmanlı dönemi kayıtlarından hem de Arapça kaynaklardan araştırılmış olup elde edilen bilgiler birlikte değerlendirilmiştir. Osmanlıların ilk döneminde Mekke’de görev yapan kadılara yöneticiler tarafından değer verildiği görülmüştür. Kadılar asli vazifesi olan hukuk işleri yanında gerek Mekke emîrine gerekse şeyhülharemine Harem’in bakım-onarımından temizliğine, surre dağıtımından defterlerin tutulmasına, iskân işlerinden eğitim faaliyetlerine farklı görevleri yerine getirerek onlara yardımcı olmuşlardır. Bu çalışmayla Osmanlı döneminde Mekke’deki kadılık kurumunun işleyişinin ortaya konulmasına ve Mekke’nin siyasi, idârî, kültürel ve sosyal durumunda kadıların konumunun tespitine yönelik katkı sunulması hedeflenmiştir.
Keywords : Osmanlı, Mekke, Kadı, Haremeyn, Kâbe