16. yüzyılda Sentetik Bir Din: Ekber Şah’ın Din-i İlahi’si Üzerine

Authors : Tevfik Aydın

Pages : 2038-2055

Doi:10.46868/atdd.2024.691

View : 155 | Download : 189

Publication Date : 2024-09-22

Article Type : Research Paper

Abstract :İktidar ve gücün sürekli el değiştirdiği XVI. yüzyıl Hindistan’ında, üç asırdan fazla hüküm süren Bâbür İmparatorluğu, Hint alt kıtasında Türk-İslam uygarlığının temsilcisi konumundadır. Devletin altın çağı olarak nitelendirilen Celaleddin Ekber Şah Dönemi, Din-i İlahi adı verilen sentetik bir din oluşumuna tanıklık etmiştir. Din ve kültür mozaiğinin cenneti kabul edilebilecek Hindistan’da dinlerin müntesiplerini özellikle Hindu ve Müslümanları ortak paydada buluşturma gayreti nihai başarıya ulaşmamış olsa da getirdiği siyaset anlayışının toplumda ciddi yansımaları olmuştur. Bu çalışmada Din-i İlahi’nin \"sentetik\" ve \"senkretik\" yapıları ortaya konulmuştur. Ekber Şah’ın din projesi hakkında bilgi verildikten sonra kozmopolit yapıya sahip toplumu ayakta tutmak için uygulanan ‘Sulh-i Kül’ politikasının etkilerinden bahsedilmiştir. Konuyla ilgili neşredilen eserlerin mevcudiyetinin yanında sadece dini cihetten yapılan incelemeler kifayetsizdir. Bu nedenle makalede, konunun muhataplarının tek bir dine ait olmayıp çok sayıda din müntesibini ilgilendiriyor olmasından hareketle değerlendirmeler, geniş perspektiften yapılmaya çalışılmıştır. Nitekim çalışmayı özgün kılan husus, Din-i İlahi ve beraberindeki politikalar hakkında yapılan farklı yorumların ideolojik yüzlerinin tespit edilmesi ve söz konusu yargıların bilimsel açıdan değerinin ortaya konulmasıdır.
Keywords : Ekber Şah, Din i İlahi, Sulh i Kül, İbadethane, Bâbür