Tefsirde Tenkit Geleneği ve Mekkî b. Ebû Tâlib’in “el-Hidâye” İsimli Tefsirinde Dilbilimsel Tenkitler

Authors : Mustafa Dilsiz

Pages : 2741-2762

View : 137 | Download : 71

Publication Date : 2024-09-22

Article Type : Research Paper

Abstract :Zaman içinde, eda edilişi ve çeşitliliği bakımından farklılıklar arz etse de tefsir ilminde tenkit geleneği nüzûl döneminden günümüze kadar aralıksız devam eden ilmî bir faaliyet olmuştur. 4. yüz yılın sonları, 5. yüz yılın başlarında yaşayan Mekkî b. Ebû Tâlib, el-Hidâye isimli eserinde değişik alanlarda pek çok tenkit dile getirmiştir. Bu tenkitlerden dil ve kıraât ağırlıklı olanlar eserinde daha fazla dikkat çekmektedir. Söz konusu tenkitlerin incelenmesi hem müfessirin yaşadığı dönemin tartışma konuları hakkında fikir verecek hem de rivâyet ağırlıklı eserinin dirayet boyutunu kısmen gösterme imkânı sunacaktır. Çalışmada tenkit kavramı incelenip tefsirde tenkit olgusunun tarihî süreci ele alınmıştır. Ardından Mekkî’nin mezkûr eseri baştan sona gözden geçirilerek dilbilimsel tenkitler tespit edilmiş ve önemli bazı başlıklar altında değerlendirilmeye çalışılmıştır. Çalışmanın sonucunda Mekkî’nin özellikle Basra dil ekolünün görüşlerinden yararlandığı, tenkitlerinde genellikle hataya odaklandığı ancak itikâdî konularla ilişkili tenkitlerde bu üslûbunu değiştirdiği belirlenmiştir.
Keywords : Tefsir, Mekkî b Ebû Tâlib, el Hidâye, Tenkit, Dilbilim, İrâbül Kurân