Osmanlı Dönemi’nde Valide Sultanların Su Mimarisine Katkıları: Çeşmeler

Authors : Hümeyra Kepezkaya, Bahattin Yaman

Pages : 3060-3090

Doi:10.46868/atdd.2024.808

View : 189 | Download : 382

Publication Date : 2024-11-29

Article Type : Research Paper

Abstract :Osmanlı Devleti’nde kadınların konumu, sosyo-kültürel ve ekonomik statüleri, inşa ettirdikleri yapılar üzerinde, etkin bir güçlerinin olduğunu ortaya koymaktadır. Bu çalışmada kadınların mimari alandaki etkinliği kapsamındaki çeşme yapıları ele alınmıştır. Osmanlı’da Harem’de en üst makamda bulunan ve sarayın en itibarlı hanımı olarak bilinen vâlide sultanlar, padişahın annesi olarak padişah ailesinin içinde de özel bir konumda yer almışlardır. Oğullarının padişah unvanı almaları ile saraydaki etkin konumları neticesinde güç ve zenginlikleri artmıştır. Bu sayede onlar dini ve sosyo-kültürel nitelikte, cami, medrese, darüşşifa, hamam, köprü gibi çok sayıda yapı inşa ettirmişlerdir. Osmanlı Dönemi’nde valide sultanların mimari alanda yaptıkları önemli katkılar arasında, toplumun ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla inşa ettirdikleri çeşmeler de yer almıştır. Valide sultanlar tarafından inşa ettirilen çeşmeler, her ne kadar toplumun ihtiyacını karşılamak için olsa da aynı zamanda dönemin estetik zevklerini yansıtan yapılar olarak da karşımıza çıkmaktadır. Buna göre valide sultanların en fazla inşa ettirdikleri yapı grubu çeşmelerdir. Bu kapsamda araştırmada tespit edilen, İstanbul, Edirne, Giresun ve Mersin illerinde yer alan toplam 47 çeşme incelenmiştir. Makalede araştırma, inceleme ve analiz yöntemleri kullanılmış olup; çalışma literatür eserleri ve ilgili tarihi eserler kaynak olarak kullanılarak tamamlanmıştır.
Keywords : Osmanlı, Valide Sultan, Bani, Su Mimarisi, Çeşme