Gasset Felsefesinde Kitleselleşme Sorunu, Kültür Eğitimi ve Üniversitenin Misyonu

Authors : Ayşe Çiğdem KOCAMAN

Pages : 213-263

Doi:10.20981/kaygi.1185853

View : 14 | Download : 5

Publication Date : 2023-03-30

Article Type : Research Paper

Abstract :İspanya’nın önemli düşünürlerinden José Ortega y Gasset’e göre, Avrupa’da 19. yüzyılda başlayan kitleselleşme, 20. yüzyılda da toplumsal, kültürel, siyasal alanda önemli bir sorun haline gelmiştir. Çağının toplumlarına, kültürden siyasete, yargı işlevlerinden ahlaka, ekonomiye, dine, gelenek göreneklere kadar, hatta giyim kuşam dahil keyif alma tarzıyla, yani kamusal yaşama bütünüyle kültürden yoksun, niteliksiz kitle insanının/kitlelerin hâkim olduğunu ileri süren Gasset, kitlelerin bu anlamda ayaklandığına, insanın kendini ve yaşamını yapılandırıp şekillendiren ortam koşullarının belirleyicisi haline geldiğine dikkat çekmektedir. Kitlelerin kamusal yaşam üzerindeki egemenliğini, kitleselleşme sorunu olarak nitelendiren Gasset, kendilerini dahi yönetmekten aciz olan kitlelerin ayaklanmasıyla birlikte, insanın kökten gerçekliği olarak gördüğü yaşamın her alanında sorumsuzluğun, başıboşluğun, yararcılığın hüküm sürdüğünü düşünmektedir. Bu durumun, insanlığın geleceğini tehdit ettiğini, tarihsel bir bunalımın kapısını araladığını, dolayısıyla kitle insanını yeni baştan düzenlemenin, karakterini iyileştirmenin, ona sorumluluk ruhu, yaşamsal birtakım değerleri aşılamanın şart olduğunu belirten Gasset’e göre, bu da ancak üniversiteler aracılığıyla gerçekleştirilecek olan kültür eğitimiyle mümkündür. Bu bağlamda yaşadığı dönemin toplumsal koşullarını şaşırtıcı bir berraklıkla tespit eden Gasset, kitleselleşme sorununa ilişkin ileri sürdüğü görüşleriyle güncelin ötesinde düşünebilen bir filozof ve eğitimcidir. Onun kitleselleşme sorununa yaklaşımının hem 21. yüzyılın dünyası hem de insanlığın geleceği açısından yol gösterici olabileceği, bu bakımdan özgün bir yer teşkil ettiği düşünülmektedir. Dolayısıyla bu çalışma, Gasset’in felsefesinin odak noktasını oluşturan kitleselleşme sorununun doğasını, nedenlerini, bu sorunun çözümüyle bağlantılı olarak öne sürdüğü kültür eğitimiyle ilgili görüşlerini ve bu doğrultuda üniversiteye yüklediği misyonu ele almayı konu edinmektedir. Çalışmada Gasset’in, kitleselleşme sorunu ile kültür eğitimi ve üniversite, yükseköğrenim arasında nasıl bir bağ kurduğunu ortaya koymak amaçlanmaktadır.
Keywords : Kökten Gerçeklik Olarak İnsan Yaşamı, Kitle İnsanı, Soylu İnsan, Kitleselleşme, Kültür, KültürEğitimi, Üniversite