Kant'ın Descartes Eleştirisi: Cogito’dan Tecrübe Eden İstence Öznenin Yeniden Tanımlanması

Authors : Ömer Ersin Kahraman

Pages : 69-91

Doi:10.20981/kaygi.1503660

View : 58 | Download : 82

Publication Date : 2024-10-31

Article Type : Research Paper

Abstract :Descartes’ın cogito önermesi, Aristotelesçi skolastik gelenekten köklü bir kopuş ile çağdaş felsefesinin başlangıç noktasını teşkil eder. Bu önerme ile Descartes, yalnız şüphenin kendisini bir hakikat dayanağı olarak kullanıp döneminin radikal şüpheciliğini aşmanın ötesinde, her ne kadar felsefesinin ileri aşamasında Aristoteles’in bilimin temel ilkesi olarak ele aldığı nedenselliği benimseyerek realizme dönse de felsefenin ilk sorunu olarak düşünen özneyi merkeze yerleştirir. Ancak Kant, Descartes’ın cogito önermesini özneyi yalnız düşünen bir şey olarak arı usun kendisinde, tecrübeden bağımsız ele alması nedeniyle hatalı bulur; “Arı Usun Eleştirisi” çalışmasında temelden eleştirir. Bu eleştiri sonrası, Kant’ın epistemolojinin merkezine özneyi koyan Kopernik Devrimi ve ahlaki yargıları bağladığı özgür irade ilkesi ile özne, düşünce gibi soyut bir beceriden değil, görüngüde tecrübe edilebilen bir istenç olarak ele alınmaya başlar. Bu makale, önce cogito önermesinin felsefi önemini, sonra da Kant’ın Descartes’a getirdiği dogmatik idealizm eleştirisi etrafında Kant felsefesinin ortaya koyduğu özne anlayışını tartışmayı amaçlamaktadır.
Keywords : Descartes, Cogito, Şüphecilik, Kant, Kopernik Devrimi, İdealizm