Dede İbn Rüşd'ün Eserlerinde Usûl Kavramı

Authors : Bilal İBRAHİMOĞLU

Pages : 445-466

View : 12 | Download : 8

Publication Date : 2020-12-25

Article Type : Research Paper

Abstract :Bir şeyin, dibi, kökü, varlığının kendisine istinat ettiği şey gibi anlamlara gelen “asl” kelimesi, farklı ilim dallarında birbirinden farklı anlamlarda kullanılmaktadır. Çoğulu olan “usûl” kelimesi ise, genellikle çeşitli ilim dallarına izafe edilerek kullanılmakta ve izafe edildiği ilim dalının genel prensip ve yöntemlerini (metodoloji) ifade etmektedir. Fürû-i fıkıh eserlerinde ise asl/usûl kavramı birbirinden farklı anlamlarda kullanılabilmektedir. Mâlikî Mezhebinin Endülüs’teki önemli temsilcilerinde biri olan Dede İbn Rüşd, gerçekleştirdiği yoğun tedris ve telif faaliyetleri ile mezhebe büyük katkılarda bulunmuş önemli bir fakihtir. Bu katkıların önemli bir bölümünü ise mezhep içi fıkhî istidlal faaliyetleri oluşturmaktadır. Bu faaliyetin odak noktasındaki kavramlardan biri de “usûl”dür. İbn Rüşd, mezheb birikimi içerisinde birtakım mesâili asıl olarak nitelemekte, diğer bir takım mesâili de belirlediği bu asıllara göre değerlendirmektedir. Bu kısa çalışmada öncelikle, İbn Rüşd öncesi Mâlikî literatüründe bu kavramın ne sıklıkla ve hangi anlamlarda kullanıldıkları tespit edilmeye çalışılmıştır. Daha sonra İbn Rüşd’ün bu kavramı kullanımı incelenmiş, çeşitli örnekler verilmek suretiyle kendisinden öncesiyle karşılaştırılmaya çalışılmıştır.
Keywords : Mâlikî Mezhebi, Endülüs, İbn Rüşd