Müteşabih Ayetlerde Eş Anlamlı Zannedilen Olumsuzluk Edatları ve Kâne’nin Muzârisinden Nûn’un Hazfi

Authors : Ramazan ŞAHAN

Pages : 209-254

View : 17 | Download : 4

Publication Date : 2022-06-25

Article Type : Research Paper

Abstract :Kur’an-ı Kerîm’in kendine has ifade tarzları vardır. Kur’an’da eş anlamlı gibi zannedilen ancak üslûp zenginliğinden kaynaklanan farklı ifadeler ve nüanslar bulunmaktadır. Benzer bir konu bir ayette farklı bir lafız veya cümle ile anlatılırken, siyaka göre aynı konu başka bir ayette daha farklı bir üslûpla anlatılmaktadır. Bu ifade tarzları Kur'ân’da geçen olumsuz cümlelerde de görülmektedir. Bütün dillerde olduğu gibi Arapça’da dolayısıyla Kur'ân-ı Kerîm’de de cümleyi olumsuz yapmak için kullanılan çeşitli edatlar bulunmaktadır. Cümleye olumsuzluk anlamı katan söz konusu edatların bazıları aynı anlam veya görevde kullanılmış olsalar da aralarında farklı anlam aralıkları bulunmaktadır. Bunlardan özellikle mazinin başına gelen “mâ” edatı ile muzarinin başına gelen “lem” edatının aynı anlamı verdiği zannedilebilir. Oysaki Kur’an-ı Kerîm’de belli hikmetlerden ötürü aradaki anlam farkı gözetilerek cümleler yerine göre “mâ” ile yerine göre de “lem” ile olumsuz yapılmıştır. Bir cümle olumsuz yapılacağı zaman mazî (kâne, ce‘ale, ittehaze vb.) fiillerin başına “mâ”; muzari (yekûnu, yec‘alu, yettehızu vb.) fiillerin başına “lem” edatı getirilir. Her iki olumsuzluk edatının amacı da geçmişe yönelik olumsuz bir anlam oluşturmak olsa bile anlamları tamamen aynı değildir. Ayrıca bir konu daha kapsamlı ve etkili bir tarzda olumsuz yapılmak isteniyorsa “lem” ile menfi yapılır, daha da pekiştirilmek istenirse “yekûnu” fiilinin sonundaki “nûn” harfi de hazfedilir, “lem yeku” olur. Bu çalışmada benzer gibi görülen fakat harf ve kelimelerinde farklılık bulunan (lafzî müteşâbih) ayetlerde kullanılan bu ifade tarzlarındaki ince anlam farklarının manaya yansıması incelenecek ve Kur’an-ı Kerîm’deki ifade tarzlarının -kendine has bir üslûpla- farklılık arz ettiği izah edilmeye çalışılacaktır.
Keywords : Kurân, Tefsîr, Müteşabih, Olumsuzluk Nefy, Edat Harf, Hazf