Polibromlu Dibenzo-p-Dioksinler/Furanlar (PBDD/F`lar) ve Hegzabromosiklododekanlar (HBCDD’lar): Kimyasal Oluşum, İzleme, Etki ve Ölçüm

Authors : Fatma Şevval SÖNMEZ, Barış GÜZEL, Oltan CANLI

Pages : 14-26

Doi:10.53410/koufbd.1178809

View : 87 | Download : 77

Publication Date : 2023-07-31

Article Type : Review Paper

Abstract :Kalıcı organik kirleticiler insert ignore into journalissuearticles values(KOK\`lar);, biyolojik olarak parçalanmamaları nedeniyle çevrede daha uzun süre kalabilen organik kimyasallardır. Polibromlu dibenzo-p-dioksinler/furanlar insert ignore into journalissuearticles values(PBDD/F’ler);, istemeden üretilen ve Stockholm Sözleşmesi\`ne henüz dahil olmamış kirleticilerdir. PBDD/F’ler poliklorlu dibenzo-p-dioksinler/furanlar insert ignore into journalissuearticles values(PCDD/F\`ler); gibi kalıcı halojenize organik kirleticiler olup, lipofilik ve biyoakümülatif özelliklerinden ötürü besin zincirlerinde birikerek insan sağlığı ve çevre üzerinde olumsuz sonuçlar doğurma potansiyeline sahiptirler. PBDD/F\`ler esas olarak bromlu alev geciktiricilerin insert ignore into journalissuearticles values(BFR’lerin); yanması, elektrikli ve elektronik ekipmanların sökülmesi, metal eritme ve atık yakma gibi termal koşullar altında ortaya çıkmaktadır. Hegzabromosiklododekanlar insert ignore into journalissuearticles values(HBCDD’lar); ise Stockholm KOK\`lar Sözleşmesi\`nin Ek A kısmında listelenmiş olup; insan maruziyetinin meydana geldiği başta su, toz, hava ve toprak yoluyla taşınarak çevreyi kirletirler. Kontamine olmuş yiyecekler, nefes alma ve içme suyu, insanların HBCDD\`lere maruz kalması için üç önemli yoldur. Özellikle balık tüketimi, insanların HBCDD\`lere maruz kalmasının ana yollarından biridir. Günümüzde, varlığı, özellikleri, etkileri ve ölçüm yöntemleri de dahil olmak üzere PBDD/F\`ların ve HBCDD\`lerin kapsamlı bir açıklanması eksiktir; bu nedenle, bu derleme bu bilgileri sağlamak için yapılmıştır.
Keywords : Analiz, Etki, HBCDD, Kimyasal Oluşum, PBDD F