Gheysar ve Alın Yazısı Filmlerine Jenerikleri Odağında Bir Bakış

Authors : Farhad EYVAZİ

Pages : 43-64

View : 40 | Download : 18

Publication Date : 2023-10-02

Article Type : Research Paper

Abstract :Birbirine komşu iki ülke olan Türkiye ve İran’ın geçmişi çok eskilere dayanan bir ilişkileri vardır. Bu ilişki ekonomik, toplumsal, sanatsal, kültürel ve hatta dilsel bir etkileşime dayalıdır. Modernleşmeyle birbirine yakın zamanlarda tanışan bu iki ülke, geleneksellik ve modernlik çatışmasını da benzer kültürel kodlar odağında yaşar. 1950-1980 arasını kapsayan bir dönem sineması olarak Filmfarsi ve Yeşilçam sineması; modernleşme yolundaki iki ülkenin değişimini, geleneklerinin dirençli taraflarını, inancın sekülerleşme karşısındaki konumlanışını göstermesi açısından zengin veriler sunan iki kaynaktır. 1965-1980 arasındaki dönemde bir araya gelerek ortak filmler de üretmiş bu iki dönem sineması, İran ve Türkiye kültürünün farklarını ve benzerliklerini keşfedip değerlendirme imkânı sunmaktadır. Bu çerçevede 1969’da İran’da yapılan Gheysar ve 1972’de aynı senaryo kullanılarak Türkiye’de çekilen Alın Yazısı filmlerinin jenerikleri kültürel bir karşılaştırma yapılarak ele alınmışlardır. Söz konusu filmler ve jenerikleri, benzer ve farklı kültürel özellikleri; geleneksel-modern çatışmaları düzleminde ortaya konulmuş; erkek egemen yapıyı, din ve geleneklerin beslediği sonucuna varılmıştır. Artık geleneksel yapıyı korumayan İran ve Türkiye’nin, modernlikle de kaynaşmayı başaramaması, her iki ülkenin bireysel ve toplumsal boyutta arada kalmanın gerilimini geçmişten bugüne yaşaması sonucunu doğurmuştur.
Keywords : Filmfarsi, Yeşilçam, kültürel karşılaştırma, modernleşme, yeniden çekim fil