Türkiye’nin Afrika Ülkeleriyle İlişkilerinin Gelişmesinde Kıbrıs Meselesi ve İyi Niyet Heyetlerinin Rolü

Authors : Mehmet KOCA

Pages : 101-109

Doi:10.54132/akaf.1169634

View : 9 | Download : 6

Publication Date : 2022-12-31

Article Type : Research Paper

Abstract :II. Dünya Savaşının sona ermesinin ardından oluşan barış ortamından faydalanmak isteyen ve henüz tam bağımsızlıklarını kazanamamış ülkeler, self-determinasyon yani milletlerin kendi geleceklerini kendilerinin tayin edebilme düşüncesiyle bağımsızlık mücadelelerini güçlendirdiler. Türk ve Rum halklarının birlikte yaşadığı Kıbrıs adasında da bu yıllarda Rum halkı ve Yunan hükümetinin ortaklığında bir ayrılık hareketi başladı. Yunan hükümetinin desteğiyle mesele kısa sürede büyüdü ve 1954 yılında BM gündemine taşınarak uluslararası bir sorun haline geldi. Bağımsızlık konusunda ısrarcı olan Başpiskopos Makarios liderliğindeki Kıbrıs Rum halkı ve Yunan hükümeti, meseleyi BM üzerinden uluslararası platforma taşıyarak istediklerini almaya kararlıydılar. Bu kapsamda özellikle Makarios’un Bağlantısızlar Hareketi ile temasa geçip onların desteğini almak istemesi Kıbrıs meselesinin uluslararası camiaya duyurulması ve taraftar kazanılması açısından oldukça önemlidir. Kıbrıs Rum tarafı ve Yunan hükümetinin bu girişimleri karşısında bu zamana kadar etkili bir dış politika programı ortaya koyamayan Türkiye, ABD ve NATO’dan da beklediği desteği bulamayınca uluslararası destek arayışına girişti. İlk olarak 1963’te hükümet programında yer alan Afrika ülkeleriyle ilişkilerin geliştirilmesi hedefi, Kıbrıs meselesiyle ilgili uluslararası alanda destek arama çabasının ilk yansıması olmuştur. Hükümet, 1965 yılında siyaset adamları, diplomatlar, öğretim üyeleri ve gazetecilerden oluşan yedi ayrı iyi niyet heyetini Orta Doğu, Asya, Afrika ve Lâtin Amerika memleketlerine ziyaret için görevlendirdi. Heyetler, ziyaret edecekleri yetmişten fazla devlete cumhurbaşkanının mesajını iletecek, bu devletlerle Türkiye arasındaki münasebetlerin geliştirilmesi ve kuvvetlendirilmesi imkânlarını inceleyecek ve Kıbrıs hakkındaki görüşleri de izah edeceklerdir. Bu çalışmada Kıbrıs meselesine uluslararası destek aramak amacıyla başta Afrika ülkeleri olmak üzere dünyanın birçok ülkesine gönderilen bu iyi niyet heyetlerinin Kıbrıs sorununun çözümüne ve Türkiye ile Afrika arasındaki ilişkilerinin gelişimine katkısı incelenmiştir.
Keywords : Afrika, Türkiye, Kıbrıs, İyi Niyet Heyetleri, Birleşmiş Milletler