A Female Surgeon in The 17th Century: Kupeli Saliha Hatun and an Evaluation of Consent Forms Related to Her Surgeries

Authors : Nilufer DEMİRSOY, Omur SAYLİGİL, Mehmet TOPAL, Hilmi ÖZDEN

Pages : 468-474

Doi:10.18521/ktd.523900

View : 16 | Download : 4

Publication Date : 2019-10-23

Article Type : Research Paper

Abstract :Amaç: Dünyanın pek çok yerinde olduğu gibi, Osmanlı Devletinde de cerrahi uygulamalar hekimler tarafından değil cerrahlar tarafından gerçekleştirilmiştir. Tıp ve cerrahi, ortaya çıktıklarından bu yana erkeklerin tekelinde gibi görünsede, literatür kadın hekimlerin ve cerrahların da uzun bir geçmişe sahip olduğunu göstermektedir. Bu çalışmada, 17. yüzyılda yaşayan ve Küpeli adı ile bilinen Saliha Hatun hakkında bilgi edinmek ve Üsküdar Şer‘iyye Sicilleri’nde ki mevcut belgelere dayanarak, cerrahi müdahalelerle ilgili rıza senetleri değerlendirilmesi amaçlanmıştır. Yöntem: Üsküdar Şer‘iyye Sicilleri’nden Saliha Hatun'a ait rıza belgeleri incelenmiştir. Seçilen belgelerin transkiripsiyonları ve türkçe çevileri yapılarak tasnif edilmiştir. Belgeler ayrı ayrı değerlendilmiştir.  Bulgular: Saliha Hatun Cerrahide hazıktı ve meslektaşları arasında üstün bir pozisyonda idi. Bu çalışmanın amacı için incelediğimiz onam formları, 17. yüzyılda pratik yapan bir kadın cerrahın olduğunu ve hastaları ile ameliyatlar yaptığını ve onam formlarını imzaladığını göstermektedir. Hastaların çoğu fıtık tedavisi için onu ziyaret etti. Sonuç: Şer‘iyye Sicilleri’nden bulunan rıza senetlerine dair belgeler, 17. yüzyılda Küpeli Saliha Hatun isimli kadın cerrahın varlığına dair kanıt sağlamaktadır. Bu çalışmanın amacı doğrultusunda incelenen onay formları Saliha Hatun'un fıtık ameliyatlarında ustalaştığını göstermektedir. Bu aynı zamanda, Osmanlı kadınlarının bu çağlarda sahip olduğu etkin rol ve pozisyonu gösteren önemli kanıtlar niteliğindedir.
Keywords : Küpeli Saliha Hatun, Rıza Formları, Osmanlı Devleti, Cerrahi Uygulamalar, 17 Yüzyıl