PANOPTİKONDAN BANOPTİKONA İKTİDAR MEKANİZMASINDAKİ DÖNÜŞÜM

Authors : Şükrü BALCI, Melek Tuğba KOCAMAN

Pages : 33-50

Doi:10.53281/kritik.1074718

View : 9 | Download : 6

Publication Date : 2022-07-05

Article Type : Review Paper

Abstract :Geçmişten günümüze varlığını sürdüren ve çeşitli şekillerde meşruluğunu sağlama idealinde olan iktidar aygıtının, hegemonyasını sürdürebilmek amacıyla uyguladığı en önemli teknik, gözetimdir. Gözetim olgusu, zamanın şartlarına ve gelişen teknolojiye paralel olarak farklı biçimlerde uygulanmış ve toplum denetim altına alınmaya çalışılmıştır. Yeni iletişim teknolojilerinin gelişmesi de iktidarın ve gözetim mekanizmasının çehresini değiştiren önemli noktalardan biri olmuştur. Artık baskı ve zorlamanın yerini gönüllülük almış, iktidarın gözü, baskıcı ve olumsuz anlamından sıyrılmaya başlamıştır. Yeni medyanın kendine içkin olan gönüllü gözetim mekanizması sebebiyle, gözetim mantalitesi yeni biçimlere bürünmüştür. Aynı zamanda sistemin güvenliğini sağlamak amacıyla kişiyi hapsedip izleme ve denetleme durumu, yine sistemin güvenliği için sistemden dışlama ve değersizi değerliden ayırma hareketiyle eklemlenmiştir. Bu çalışmada, yeni iletişim teknolojileri ile değişime uğrayan gözetleme olgusunun, geçmişten günümüze nasıl değiştiği ve literatürde ne gibi kavramlarla ifade edilmiş olduğuna dair bir literatür taraması yapılmıştır. Bu bağlamda, panoptikon, süperpanoptikon, sinopticon, omnipticon, ve banoptikon kavramları karşılaştırmalı biçimde açıklanarak, yeni iletişim teknolojileri ile ortaya çıkan gözetim teknikleri ve yeni kavramlar irdelenmiştir.
Keywords : Yeni iletişim teknolojileri, gözetim, ktidar, panoptikon, banoptikon