Bilgi Uçurma’ya (Whistleblowing) Yönelik Hukuki Düzenlemeler: İngiltere ve Japonya Örneği

Authors : Muhammed Enes Kan, Ömer Altay

Pages : 108-126

Doi:10.48066/kusob.1425229

View : 29 | Download : 45

Publication Date : 2024-06-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Bilgi uçurma (whistleblowing) bir kuruluşta; “ihmal edilemeyecek, yasaya aykırı veya şüpheli uygulama ve davranışların bilgi sahibi çalışanlar tarafından gönüllülük esasıyla durumun kontrol altına alınması için yetkili mercilere bildirilmesi süreci” olarak tanımlanmaktadır. Kamu kurumlarında meydana gelen yasalara veya etik ilkelere aykırı davranışlar hem vatandaşların kamuya olan güvenini zedelemekte hem de kamu kaynaklarının israf edilmesine yol açmaktadır. Bunun bilincinde olan bazı ülkeler kendi iç mevzuatlarında bilgi uçurmayı teşvik edici düzenlemeler yapmıştır. Bu çalışmanın amacı ülkelerin doğrudan bilgi uçurmaya yönelik düzenledikleri kanunların karşılaştırmalı olarak incelenmesidir. Çalışmada İngiltere ve Japonya’nın bilgi uçurma yasaları karşılaştırmalı olarak incelenmiştir. Çalışma sonucunda İngiltere’nin 1998 tarihli Public Interest Disclosure Act (Kamu Yararını İfşa Kanunu) ve Japonya’nın 2004 tarihli Whistleblower Protection Act (İhbarcı Koruma Kanunu) yasalarının her ikisinin de temel amacının kurum ve işletmelerde meydana gelen hak ihlalleri, yolsuzluk ve suçların önlenmesinde etkili bir ihbar mekanizması oluşturmak için ihbarcıların yasal olarak korunması olduğu, Public Interest Disclosure Act’ ın, Whistleblower Protection Act’a göre ihbarın yapılması ve ihbarcının korunması konusunda daha detaylı düzenlemelere yer verdiği, Whistleblower Protection Act’ın ise hem ilk halinde hem de revize edilmiş ikinci halinde kurumlarda ihbar mekanizmalarının kurulmasını düzenlemesi, hatta bu birimlerin başına bir görevli atama zorunluluğu getirmesi ile Public Interest Disclosure Act’den farklı olduğu tespit edilmiştir.
Keywords : Bilgi Uçurma, Whistleblowing, Kamu Yönetimi ve Etik, Public Interest Disclosure Act, Whistleblower Protection Act