MANİ VE HOYRATLAR

Authors : Leman Süleymanova

Pages : 1-12

Doi:10.58642/kutbilim.1373372

View : 51 | Download : 40

Publication Date : 2025-01-26

Article Type : Research Paper

Abstract :Mani (bayatı) Türk poetik düşüncesinin en önemli kalıplarından biridir. Bu türün bir diğer spesifik özelliği de sadece Türk folkloruna ait olmasıdır. Türklerle komşu olarak yaşayan topluluklar da maniyi Türkçe söylerler. Sözlü edebiyatın bu türü, değişik adlar altında çeşitli Türk boylarında mevcuttur. Mani şiirsel kalıbının adları değişik olsa da, fonksiyonu aynıdır. Bu tür ister bayatı adlansın, ister hoyrat, ister mani vb. niteliği değişmez. Maninin bağlamı, fonksiyonu, musiki ile bağlılığı gibi meseleler bütün Türk halklarında aynıdır. Makalede Azerbaycan manileri ile Türkmeneli hoyratları karşılaştırılmakta, onların farklı ve benzer yönleri ele alınmaktadır. Azerbaycan manilerinin Türkmeneli hoyratları ile fonksiyonları tamamen aynıdır. Ama onların konu ve şekil bakımından bazı farkları vardır. Türkmeneli hoyratlarının arasında siyasi konuda olan hoyratlar daha fazladır. Bunun nedeni son yüzyılda Irak Türkmenler’inin baskı altında yaşamaları, toprak kaybetmeleri, kendi yurtlarında hor görülmeleri, zorunlu göçlere tabi tutulmaları vs. olmuştur. Irak Türkmenler’indeki hoyratların bir kısmının altı ve sekkiz mısralı olduğunu görüyoruz. Azerbaycan’dan derlenmiş manilerde ise mısra sayı genellikle dörtten fazla değildir. Bu makalede Azerbaycan bayatıları ile Irak Türkmenler’inde mevcut olan hoyratlar araştırılmakta ve bu manilerin spesifik yönleri analiz edilmektedir.
Keywords : Azerbaycan, Türkmeneli, bayatı, hoyrat, mani