TOKAT/ZİLE ULU CAMİ’SİNDEN TOKAT MEVLEVİHANE MÜZESİ’NE VAKFEDİLEN HAVSIZ KİRKİTLİ DOKUMALAR

Authors : Suna Topçulu

Pages : 13-31

Doi:10.58642/kutbilim.1380023

View : 48 | Download : 39

Publication Date : 2025-01-26

Article Type : Research Paper

Abstract :Orta Karadeniz Bölgesinin geçiş güzergâhı üzerinde bulunan Zile, gerek tabiat dokusu gerekse coğrafi konumu bakımından ulaşım kolaylığı ve ticaret merkezi durumundadır. Kültürel mirasın en güzel örneklerini içerisinde barındıran bu güzel ilçe, verimli toprakları ve eşsiz tabiat güzelliği bakımından son derece zengindir. Tarihsel süreç içerisinde birçok medeniyeti içinde barındıran Zile, arkeolojik verilerin zenginliği ve çeşitliliği ile dikkatleri üzerinde toplamaktadır. Bereketli toprakları ve ulaşım kolaylığı açısından Yörüklerin, Karapapak Türklerinin, Çerkezlerin, Anadolu Bektaşilerinin, Sıraçların, Horasan kökenli Oğuz Türkmenlerinin ve Kafkas Türkmenlerinin yerleşim bölgesi olmuştur. Özünde bir töresinde farklı olan boyların zaman içerisinde birbiriyle kaynaşması nedeni ile havsız kirkitli dokumaların kompozisyon özelliğinde değişiklikler görülmektedir. Zile, havsız kirkitli dokumalarında özellikle geometrik bezemeler yoğunluktadır. Geometrik zenginliğinin yanı sıra, stilize edilmiş kuş motifleri, canavar izi motifi, ejder motifi, hayat ağacı motifi ve ağırlıklı olarak büyük çengelli motiflere yer verilmiştir. Geometrik bezemeler çoğunlukla iç içe geçmiş eşkenar dörtgen dilimlerinden ibarettir. Çengeller içerisinde, canavar izi ya da bereket motifiyle tamamlanmıştır. Ayrıca dolgu ögesi olarak, muska motifi, çengel motifi, tarak motifi, koçboynuzu motifi gibi bezemelere yer verilmiştir. Kullanılan renkler ağırlıkça kırmızı ve laciverttir. Renklerde uyum ve ahenk ön plandadır.
Keywords : Zile, Havsız Kirkitli Dokuma, Motif, Desen, Tasarım