ZONGULDAK YÖRESİ TÜRBE, YATIR VE ZİYARET YERLERİNİN İŞLEVLERİ ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME

Authors : Berna AYAZ, Aykut GÜNAYDIN

Pages : 134-148

View : 13 | Download : 6

Publication Date : 2019-06-17

Article Type : Research Paper

Abstract :Bireylerin inanç dünyalarının yansımalarından biri olan türbe, yatır ve ziyaret yerleri, Türk kültüründe önemli bir yere sahiptir. Tanrı’ya ulaşma ve himayesine mazhar olma, insanoğlunun en eski dönemlerden bu yana temel amaçlarından biri olmuştur. İnsanlar, bu yöndeki çabalarını bazen doğrudan ya da aracısız, bazen de “kutsal” kabul ettikleri yerler ve kişiler aracılığıyla sürdürmüşlerdir. Bireylerin inanç dünyasını biçimlendiren “kutsal” kavramı türbe, yatır ve ziyaret yerleriyle ilgili çeşitli pratik ve uygulamaları da kapsamaktadır. Birçok dinde/inanış sisteminde olduğu gibi, Türk kültürü ve İslam dininde de kutsal mekânları ziyaret kavramı bulunmaktadır. Türbe, yatır ve ziyaret yerleriyle ilgili inanış ve uygulamalar veli, evliya, eren, dede, gibi kişilerin hayatlarıyla ilgili menkıbevi anlatıları da beraberinde getirmektedir. Hemen her ilde türbe ve yatır ziyaretlerine rastlanmaktadır. Cumhuriyet’in ilk şehri olması sebebiyle köklü bir şehir hayatı geçmişine sahip olan Zonguldak’ta günümüzde varlığı bilinen pek çok türbe ve yatır bulunmaktadır. Bu yerlerden bazılarının varlığı halen bilinmekle birlikte bazılarının artık varlığından söz etmek mümkün değildir. Bölgede yaşayan ve bölgenin geçmişini bilenler bugün somut olarak göremediğimiz bu türbeler hakkında bilgiye sahiptirler ve birçoğu da bu türbelerin yerini göstermektedirler. Zonguldak yöresinde yüz kırk iki adet türbe, yatır ve ziyaret yeri tespit edilmiştir. Bu çalışmada bu yerlerin tümü işlevleri temelinde ele alınmıştır. Yapılan tespit ve değerlendirmeler, söz konusu türbe, yatır ve ziyaret yerlerinin işlevlerini günümüzde de sürdürdüklerini, insanların kutsala dönük inanç ve pratiklerinde önemli bir yere sahip olduklarını göstermiştir.
Keywords : Zonguldak, türbe, yatır, ziyaret yerleri, halk inançları