Dede Korkut Kitabı’nda İktidar ve Toplumsal Cinsiyet İlişkisi Bağlamında Bayındır Han

Authors : Ayşe UĞURELİ

Pages : 221-240

Doi:10.46250/kulturder.723260

View : 11 | Download : 6

Publication Date : 2020-06-15

Article Type : Research Paper

Abstract :Cinsiyet, bireylerin doğuştan sahip olduğu biyolojik bir özellik iken cinsiyet rolü, toplumsal bağlamda bu cinsiyete yüklenen anlamsal kodlar olarak tarif edilebilir. Önceleri iş bölümlerinin kadın ve erkeğin doğasına uygun olarak ayrışması ve üreme odağında ortaya çıkan cinsiyet rolleri sonraki zamanlarda kalıplaşarak nesilden nesile aktarılmıştır. Zamanla cinsiyet rolleri bağlamında erkek, güç ve zorluk gerektiren çoklukla dış mekân işlerini üstlenirken kadın iç mekânda kalmıştır. Dolayısıyla cinsiyet rollerinin ayrışması aynı zamanda toplumsal yapıların inşa süreçlerini de etkilemiştir. Erkekliğin asıl cinsiyet olarak belirlendiği ataerkil toplumlarda toplumsal yapılar erkeklik ile inşa edilmiş, bu durum da i ktidar ve eril cinsiyet ilişkisini güçlendirmiştir. Dede Korkut Kitabı’nda iktidar olmak savaşçı, düşmanlarına karşı acımasız, cömert, koruyup kollayan, lider, toplumun her aşamasına her kurumuna nüfuz eden ve bunları da Tanrı’dan aldığı güç ve yetki ile yerine getiren demektir ve boylarda iktidarın tüm bu yetkileri Bayındır Han’ın bünyesinde eril iktidar aracılığıyla hayat bulmuştur. Öyle ki Bayındır Han boylarda fiilen yer almaz fakat ağırlığı, gücü ve iktidarı ile daima merkezdedir. Bu çalışmada Dede Korkut Kitabı’nda eril cinsiyet ve iktidar ilişkisi bağlamında Bayındır Han tartışılmıştır. Oğuz toplumunda cinsiyet ilişkilerinin ve Türk törelerince idealize edilmiş toplumsal düzenin Bayındır Han iktidarı ile nasıl ve ne şekilde sağlandığı analiz edilmiştir. 
Keywords : Cinsiyet Rolleri, İktidar, Eril Cinsiyet, Dede Korkut Kitabı, Bayındır Han