Düşsel ve Gerçek Arasında Doğu’da Seyahat’i Okumak

Authors : Selin GÜRSES

Pages : 451-464

Doi:10.26650/LITERA2020-0118

View : 13 | Download : 7

Publication Date : 2020-12-23

Article Type : Research Paper

Abstract :Ondokuzuncu yüzyıl Fransız yazınının romantizm akımına dâhil olan yazarlarından Gérard de Nerval şiirleri ve öyküleriyle olduğu kadar gezi yazılarıyla da döneme damgasını vurmuştur. Romantik bakış açısının yöntemlerini gerçekçilik çerçevesinde ele alarak gezi metinlerini oluşturan yazar bulunduğu uzamları, tanıklık ettiği yaşamları, insanları, olayları, vb. gerçek ve düşsel arasındaki bir alanda okuruna sunar; bu sunma biçimi incelememizin de göstereceği gibi hem gerçeğe hem düşsele aittir. Doğu’nun mistik havasıyla romantik bir atmosfere dönüşen şehirler Nerval’in metninde adeta birer başrol oyuncusuna dönüşür. Öte yandan yazınsal uzam günümüzde yazın araştırmalarında ele alınan önemli konulardan biridir. Yapıtta yer alan uzamın yeniden sunumunu bir odak merkezi olarak ele alan Coğrafi eleştiri kuramı ve uzam ile özne arasındaki ilişkiyi inceleyen uzam göstergebiliminin önerdiği yöntemler, bu sorunsala farklı işlem ve yöntemlerle yaklaşır. Coğrafi eleştiri kuramı için anlatının merkezinde uzam yer alırken, uzam göstergebilimi öznenin uzamı nasıl algıladığı ve uzamla öznenin varlık alanlarının birleştiği alanda ortaya çıkan gerilimi incelemektedir. Bu çalışmada, Nerval’in Doğu’da Seyahat adlı yapıtındaki İstanbul’un yeniden sunumu ve özne tarafından nasıl söylemleştirildiği uzam üzerine geliştirilen iki yaklaşım ışığında incelenecek ve elde edilen sonuçlar özellikle yazınsal uzamlar üzerine Edward Said’in geliştirdiği Şarkiyatçılık teorisi ışığında yorumlanacaktır. Sonuç olarak bu incelemede yapıtta sunulan uzamın yani gözlemlenen ve duyumsanan İstanbul’un, şairin söyleminde yüklendiği düşsel/gerçek ya da yabancı/yerel gibi anlam değerlerini ortaya çıkarmak amaçlanmaktadır.
Keywords : Gérard de Nerval, İstanbul, coğrafi eleştiri, uzam göstergebilimi, şarkiyatçılık