Mizahî Ögelerin Çevirisi Üzerine Bir İnceleme: Bir Noel Gecesi Örneği

Authors : Gülhanım ÜNSAL

Pages : 663-682

Doi:10.26650/LITERA2020-0058

View : 13 | Download : 7

Publication Date : 2020-12-23

Article Type : Research Paper

Abstract :Çeviri, en eski zamanlardan beri, kültürlerarası temel iletişim araçlarından ve kültür çakışmasının önemli biçimlerinden biri olmuştur. Çeviri diller ve kültürlerarası arabulucu niteliğiyle “öteki”nin kültürünü aktarır. Yazın çevirisinde, erek dilde yeniden yaratma sürecinde kültürel ögelerin çevirisi en önemli sorunlardan birini oluşturur. Bu sorun mizah çevirisinde daha da karmaşık bir hal alır. Çünkü her toplum farklı bir mizah anlayışına sahiptir. Bu bakımdan, mizah birçok çeşidiyle yazında çok hassas bir yer tutar. Mizah yazımı ve anlaşılırlığını etkileyen ögelerin aynısı çevirisinde de görünür. Bunun için, mizah metinleri ya çevrilemez ya da çevirisi çok zor olarak kabul edilir. Bu nedenle genelde mizah çevirisi kayıp sayılır. Çeviride mizahi kayıpları önleyebilmek çevirmenin hayal gücü, yaratıcılık ve yeniden yazma yeteneğine bağlı kalacaktır. Bu noktadan hareketle, bu çalışmada Guy de Maupassant’ın Nuit de Noël (Bir Noel Gecesi)adlı öyküsü, çevirmen kararları doğrultusunda, devingen eşdeğerlik yaklaşımı bağlamında mizahi ögelerin çevirisi açısından incelenmiş ve çevirisinde uygulanan yöntem ve stratejiler belirlenmiştir. Buna göre, kaynak metinle aynı etkiyi sağlamak amacıyla erek metinde uyarlama yöntemine başvurulduğu; silme, ekleme, değiştirme, sözcüğü sözcüğüne çevirme, ödünçleme, vb. stratejilerin kullanıldığı gözlemlenmiştir. Sonuç olarak, devingen eşdeğerliğin sağlandığı, erek metnin kaynak metinle hemen hemen aynı mizahi etkiyi yarattığı, çevirmenin mizah kaybını en aza indirgediği gözlemlenmiştir.
Keywords : Mizahi ögeler, mizah türleri, devingen eşdeğerlik, çeviri stratejileri, çevirmen