Bir Arşiv Yaşam İncelemesi: Zinaida Gippius’un Petersburg Günlükleri

Authors : Eda H. TAN METREŞ

Pages : 857-879

Doi:10.26650/LITERA2021-884244

View : 13 | Download : 6

Publication Date : 2021-12-06

Article Type : Research Paper

Abstract :İnsanın sosyo-kültürel kişiliğinin bir uzantısı olan edebi metinler yazıldıkları dönemden ayrı tutulamayan toplumsal özle yakından ilişkili bir ifade biçimidir. Nitekim sanatçı, çağının kültürel, toplumsal, tarihsel ve düşünsel yapısıyla kurduğu bağdan beslenerek eserini yaratır. Bu çerçevede kişisel bilgilerin aktarıldığı günlükler, tarihsel süreçten ayrı tutulmayarak XX. yüzyılın başlarında Rusya’da ve yurt dışında başlatılan belge arayışının ilk adresi olur. Özellikle Rus göçmen edebiyatı temsilcilerince içselleştirilen “tarihin arşivlenmesi” fikri Devrim sonrası süreci biçimlendiren önemli bir eşik niteliğindedir. Bu anlamda 1914-1919 yıllarına ait gelişmeleri kaleme alan birkaç vakanüvisten biri de Zinaida Gippius kabul edilir. Bilhassa şiir sanatıyla isminden söz ettiren Gippius, 1917 Şubat Devrimi’yle başlayıp Ekim’de yönetimin el değiştirmesiyle sonlanan tarihsel süreci günlüklerinde günbegün aktarır. Böylelikle yazıldığı dönemin hâkim ideolojisi ve yazarın bu ideolojiyle olan yakınlığı bağlamında sübjektif bir bakış ortaya koyan Gippius’un Petersburg Günlükleri (Петербургские дневники) mahrem yaşamın sınırlarını aşarak bir dönem anlatısı niteliğine erişir. Bu çalışmada Yeni Tarihselci yaklaşımın (Новый историзм) öne çıkardığı edebi, politik, toplumsal, dinsel ve kültürel güç ilişkisi 1917 yılı özelinde, Gippius’un “Petersburg Günlükleri” örneğinde ele alınmıştır. Düşüncelerin metinselliği, tarihi anlatıların yazınsal boyutu ve bir metnin, üretildiği tarihsel koşullardan ne kadar etkilendiği gibi argümanlar söz konusu günlüklerin tarih ve edebiyat arasındaki sınırları kaldırıp bir arşiv yaşam tablosu sunduğunu ortaya koymuştur.
Keywords : Gippius, Petersburg Günlükleri, 1917, devrim, tarih