Eko-Çeviribilim Bağlamında Edebî Eser Çevirisi Üzerine Betimleyici Bir Çalışma

Authors : Nesibe Erkalan Çakır

Pages : 249-266

Doi:10.26650/LITERA2023-1398347

View : 112 | Download : 38

Publication Date : 2024-06-21

Article Type : Research Paper

Abstract :Çevirmenin, çeviri sürecinin merkezinde olduğu ve buna bağlı olarak çeviri metnin ekolojisinden sorumlu kişi olarak görüldüğü eko-çeviri anlayışı, son zamanlarda araştırmacıların ilgi duyduğu konulardan biri hâline gelmiştir. Eko-çeviri anlayışında çeviri, bir yandan kaynak metinde yer alan ekolojik unsurları ön plana çıkarırken, diğer yandan da erek metin okuyucusunda ekolojik farkındalık oluşturmaktadır. Çin asıllı çeviribilim araştırmacıları Gengshen Hu ve Youlan Tao’nun (2016) bahsettiği ekoçeviribilim yaklaşımı ise çeviri eyleminin ekolojik bir bakış açısıyla incelenmesi ve bu nedenle çeviri sürecinde ekolojik unsurların ön planda tutulması bakımından diğer çeviribilim yaklaşımlarından ayrılmaktadır. Dolayısıyla, bu yaklaşımın dilbilim, edebiyat, kültür, iletişim veya sanat gibi çeşitli alanlardan farklı olarak çeviriyi eko-holizm ışığında yorumladığını belirtmek mümkündür. Bu çalışmada amaç, çeviribilim alanında nispeten yeni bir çalışma konusu olan eko-çeviri yaklaşımını Türkiye’de yürütülecek çeviri çalışmalarına katkı sağlaması açısından edebî eserlerin çevirisi ile ilişkilendirerek yorumlamaktır. Bu bağlamda öncelikle Yaşar Kemal’in Yılanı Öldürseler adlı eserinde geçen benzetme ifadeleri belirlenmiştir. Belirlenen bu benzetme ifadeleri, Fransızca çevirileri ile eşleştirildikten sonra Hu ve Tao’nun eko-çeviribilim yaklaşımı çerçevesinde önerdiği denge ve uyum ilkesi, çoklu eko-entegrasyon ilkesi, ortak yaşam (simbiyoz) ve çeşitlilik ilkesi ile çevirmenin sorumluluğu ilkesi olarak isimlendirilen dört ilke dikkate alınarak analiz edilmiştir. Analiz sonucunda, Türkçe metinde geçen benzetme ifadelerinin büyük çoğunluğunun Fransızcaya eko-çeviribilim ilkelerine uygun bir şekilde çevrildiği görülmüştür.
Keywords : Eko çeviribilim, Eko çeviri, Edebî Çeviri, Türk edebiyatı, Yaşar Kemal