Yükseköğretimde Fırsat Eşitliği, Nizamiye Medreseleri

Authors : Bahar BERBEROĞLU

Pages : 36-51

Doi:10.46762/mamulebd.571573

View : 13 | Download : 20

Publication Date : 2019-07-01

Article Type : Research Paper

Abstract :Büyük Selçuklu Devleti’nin veziri Nizam’ül Mülk’ün ‘Nizamiye Medreseleri’ni açması yükseköğretimde önemli bir yeniliktir. Bu medreselerin açılmasının başlıca amaçları, İslamiyet’i yayacak ve yaşatacak üst düzey din ve devlet adamlarını, devlet hizmetinde yer alacak Sünnî ve Hanefî inanca sahip ahlâklı memurları, yoksul ve yetenekli öğrencileri yetiştirmekti. Bu medreseler yükseköğretim olanağını maddi durumu iyi olan, olmayan tüm öğrencilere verdiğinden, yükseköğretimde fırsat eşitliği sağlamaktaydı. Bu kurumlar sadece müderris, müid konumundakilere yüksek maaş vermiş, öğrencilerine de yatılı-burslu olma olanağı sağlamıştır. Medreselerin şehirlerden kasabalara kadar önemli yerleşim yerlerinde açılmasıyla, yükseköğretim tabana yayılmış, fırsat eşitliği sağlanmıştır. Selçuklu Medreseleri, Avrupa’da başlayan ‘Aydınlanma Çağı’na katkı sağlayarak o dönem Avrupa’daki üniversitelere iyi bir örnek oluşturmuştur. Selçukluların yükseköğretim tecrübeleri, kendisinden sonra gelen Anadolu Beylikleri ve Osmanlı Devleti’ndeki yükseköğretimine önemli bir temel teşkil etmiştir. Biz bu çalışmamızda, Nizamiye medreselerindeki fırsat eşitliğini inceleyerek, bu kavramın önemine ve toplumsal getirilerine dikkat çekmek ve günümüze yansımalarını değerlendirmek istiyoruz. Bu konu ile ilgili kaynak taramamızda eğitimde fırsat eşitliği kavramını geçmişten günümüze değerlendireceğiz. Selçuklularda olduğu gibi, günümüzde de devletlerin, yükseköğretimi en önemli görevleri arasında kabul ederek, bireylerin tamamına eşit olanaklarla bu hizmeti sunması gerekmektedir. Ulusal eğitim politikalarında dezavantajlı gruplar için açık ve uzaktan öğretimin kullanılması, yaşam boyu öğrenme olanaklarının halkın hizmetine sunulması ve böylece beşerî sermayenin geliştirilmesine olanak sağlaması mümkündür. Çalışmamızda, devletin yükseköğretim politikaları oluşturması ve eğitim ve öğretimde fırsat eşitliği sağlaması konularının Batıdan öğrendiğimiz kavramlar değil, Batının bizden öğrendiği kavramlar olduğunu ortaya koymaya çalışacağız.   
Keywords : fırsat