TEKE YARIMADASI (LİKYA) TOROSLARININ ÜST ÜSTE GELMİŞ ÜNİTELERİNİN STRATİGRAFİSİ VE DİNARO-TOROSLAR'DAKİ YERİ

Authors : P. Ch. De GRACIANSKY

Pages : 73-92

View : 8 | Download : 5

Publication Date : 1968-12-01

Article Type : Research Paper

Abstract :Menderes masifinin güneyinde Ege denizini sınırlayan dağlar Likya Torosları'nın ve Anadolu yaylasının güneyinde uzanan uzun sıradağların batı ucunu teşkil ederler. Bu dağların mimarisi, anormal bir durumda üst üste gelmiş üç yapıtın sıralanmasıyle karakterize edilir. Bunlar, yukarıdan aşağıya olmak üzere : 1) bir peridotit napı, 2) çeşitli cins ve kökenli ekayların meydana getirdiği karışık bir kitle, 3) otokton bir substratumdur. Bu üç ünite, halihazırda bölgede görülen dağ silsilelerinin esas hatlarını çizen, geç oluşumlu dikey kıvrımlarla ve bir fay sistemiyle kesilmişlerdir. Otokton oluşum, detritik (olistostrom) ve Miosen yaşlı bir formasyonla örtülü bulunan ve yaşı Senomanien ile Akitanien arasında olan bir kalker çökeltisi ihtiva eder. Ekayların tümü karışık durumda olan bir teğet tektoniğin dikkat çekici bir misalini teşkil eder. Bu tektoniğin bozukluğu ve karışıklığı, otokton oluşumun basit ve yatay durumda olan yapısı ile ve üstteki peridotit napının düzgünlüğü ve devamlılığıyla bir tezat teşkil eder. Metamorfik, volkanik veya tortul kayaç ekayları peridotitlerin altındaki kaotik oluşum içinde, birbirlerini kısmen örten kiremitler gibi sıralanırlar. Bu ekaylar, her biri ayrı paleocoğrafik kökenden gelen, bilinmeyen metamorfik bir tabandan kopmuş kristalofilien kayaçların yongaları, Radyolarit ihtiva eden mikrolitik ve doleritik diyabaz kitleleri ve birbirinden ayrı, fosilli dört stratigrafik serinin çeşitli büyüklükteki parçaları tarafından meydana getirilmiştir. Yukarıda bahsi geçen fosilli dört stratigrafik seriden birincisi, organik ve detritik fasiyese sahip olup, Karbonifer ile Trias arasında yer alır. Bir diğeri ise volkanik ve detritik arakatkılı, Permien yaşlı kalkerler, Triastan Senomaniene kadar giden kalker ve dolomiler ve yaşı muhtemelen Senonienden Paleosene kadar uzanan bir oluşumdan meydana gelmiştir. Üçüncü stratigrafik seriyi ise yalnız Trias yaşh dolomiler temsil eder. Nihayet dördüncü seri Üst Kretasede ve Nummulitiğin alt seviyelerinde kalker olup, Eosende detritik bir karakter gösterir. Peridotit napının ve çeşitli allokton formasyonların kökenlerinin güneyden ziyade kuzeyde, Menderes'e doğru aranması gerekir kanaati hâsıl olmuştur. Fakat bu başlangıç mahalli halen tamamen meçhuldür. Teke yarımadası (Likya) bölgesinde rastlanan fasiyesleri ve stratigrafik serileri Toroslar'ın çok daha doğuda bulunan kısımlarındakilerle mukayese etmek mümkündür. Fakat bu seri ve fasiyesler Hellenitlerde rastlanandan farklı görünmektedir. Başlıca teğet hareketlerin muhakkak Burdigalienden sonra başladığı ve muhtemelen Üst Miosen yaşında olduğu görülmektedir. O halde bu hareketler, Girit'te, Rodos'ta, yahut Antalya doğusundaki Toroslar'da rastlanan Oligosen, öncesi şariyajların-oluşumdan- sonra başlamıştır. Likya Torosları geç bir orojenez fazına uğramıştır ; bu dış Hellenitlerin bir karakteridir. Ayrıca Likya Torosları, iç zonlar gibi, bir kısım epizonal metamorfizmaya uğramış (Karabörtlen civarı) büyük stilli şariyaj naplarına maruz kalmıştır. Likya Torosları, Hellenit fasiyesinden daha ziyade Toros fasiyesi ihtiva etmelerine rağmen, bazı iç ve dış Hellenit zonları özelliğini de göstermektedir. Halihazırda, eldeki bilgilere dayanarak, yatay olarak, Yunanistan'da ve Küçük Asya'daki tanınmış zonları bir sıra boyunca uzanmak ve mukayese yapmak pek emin sonuçlar vermeyecektir.
Keywords : TEKE YARIMADASI, LİKYA, TOROSLAR