DARENDE-BALABAN HAVZASININ (MALATYA, ESE ANADOLU) JEOLOJİK VE STRATİGRAFİK İNCELENMESİ

Authors : Mehmet . F AKKUŞ

Pages : 1-78

View : 9 | Download : 6

Publication Date : 1971-05-01

Article Type : Research Paper

Abstract :İncelenen alanın kuzey ve güney yöresi Jura - Alt Kretase ve Üst Kretase yaşlı formasyonların meydana getirdikleri birer yükselimle çevrelenmiş olup, bu iki yükselim arasında kalan çukurluğu daha genç çökeller doldurmuştur. Bu suretle incelenen alanın kuzey ve güney kısmının yükselimlerle ve çevrenin oldukça periferik faylarla sınırlanması bir havza özelliği gösterdiğinden, Darende, Balaban kasabalarının içinde bulunduğu bu saha yazar tarafından «Darende - Balaban Havzası» olarak adlandırılmıştır. Stratigrafik istiflenme Mesozoik, Senozoik ve Kuaterner yaşlı formasyonlardan müteşekkildir. Ofiyolitik kayaçlarla, pre-Lütesien ve post-Alt Miosen (Burdigalien) yaşlı volkanikler magmatitleri teşkil ederler. En yaşlı formasyonu teşkil eden Geniz Kalkerleri (Üst Jura - Alt Kretase) komprehansif seri özelliğindedir. Jura ile Alt Kretase arasından bir sınır geçirmek mümkün değildir. Dolayısıyle bu kalkerler Juradan Alt Kretase sonuna kadar hüküm süren duraylı bir ortamda çökelmişlerdir. Tohma Resifleri olarak adlandırılan Üst Kretase (Mestrihtien) yaşlı resifler organik ve biyoherm karakterde transgresif tip resiflerdir. Ulupınar Formasyonu adı verilen alacalı renkli çökeller, sığ ve hareketli bir ortamda çökelmiş detritik kaba klastiklerdir. Eosen, denizel fasiyesli Lütesien ve jipsli formasyonlarla temsil edilir. Jipsli formasyonların (Darende, Balaban) yaşı, Üst Eosen (Bartonien) olarak saptanmıştır. Havzada çökelen jipsli formasyonlarda yalnız kalker ve jips çökelmiş olup, normal evaporit havzalarında görülen kalker-jips-tuz seklindeki muntazam seri oluşmamıştır. Bu formasyonların kumtaşı ve silttaşı tabakalarında sedimenter yapılardan yük izleri (load east) ve kaval izleri (flüte cast) olağan olup, N 55° W doğrultulu ve NW dan SE ya yönlü bir akıntının etken olduğu saptanmıştır. Bu oluşuklar Lütesien denizinin tedricen bir iç denize dönüştüğü ve türbit akıntıların etken olduğu bir ortamda çökelmiş «molas» fasiyesindedirler. Alt Miosen (Burdigalien) denizel ve Plio-Kuaterner karasal çökellerden müteşekkildir. Nehir taraçaları, traverten ve genç alüvyonlar Kuaternere ait oluşuklardır. Toridler (Toroslar) tektonik birliğine dahil olan inceleme alanı, bu ünitenin NE istikametinde yaptığı virgasyonun kuzey kenar bölgesi içinde yer alır. Bölge Alpin hareketlerin Vorgosau (Austrik), Laramien Pirene ve Eski Stiriyen fazlarının etkisi altında kalmıştır. Formasyonlarda ölçülen tabaka doğrultu ve eğimlerinin Schmidt diyagramlarında değerlendirilmesiyle Üst Jura - Alt Kretase, Üst Kretase ve Eosen (Lütesien) yaşlı formasyonların kıvrım eksenlerinin doğrultuları arasında belirli sapmalar ve Lütesien ile Üst Eosen (Bartonien) arasında bir uyumluluk saptanmıştır. incelenen alanda büyük dislokasyon hatları mevcut olmamakla beraber, doğrultu atımlı fayların tipik örnekleri görülür. 
Keywords : DARENDE BALABAN, HAVZASI, MALATYA, ESE ANADOLU