DOĞRU AKIM VE IP METOTLARI HAKKINDA TEORİK VE TATBİKİ KISA BİLGİLER

Authors : Ergün TEMİZ

Pages : 36-66

View : 11 | Download : 10

Publication Date : 1974-11-01

Article Type : Research Paper

Abstract :Yeryüzü çeşitli minerallerden meydana gelmiştir. Bu mineraller kendi aralarında fiziki ve kimyevî özellikleri dolayısiyle, biribirlerinden ayrılırlar. Jeofiziğin jeoelektrik bölümünde gaye, arzın bu mineral özelliklerinden faydalanarak, arz içindeki cevherli zonları, fayları veya tektonik hadiseleri bulup çıkarmaktır. Şimdi bu bölümün teorisine biraz değinmek lâzım gelecektir. Şayet yeryüzünden, yeriçine akım iletecek iki iletken çubuk sokulup, devreye de (bu iletken iki çubuk arasına) çok hassas bir ampermetre bağlanacak olursa, ampermetrenin ibresinin saptığı görülür. Bu olay, yeriçindeki «thermo» olaylarından veya yukarıda bahsedilen minerallerin fizikî ve kimyevî özelliklerinden meydana gelir. Arzın kendi içinde fizikî, kimyevî veya thermo olayları vasıtasiyle meydana gelen bu çok küçük akım (mili amper) yerkabuğu tabakaları veya cevherleşme hakkında kafi bilgi veremez. Bu nedenle yere (arza) tarafımızdan akım vermek suretiyle, arz tabakaları ve maden cevherleri hakkında bilgiye sahip olmak mümkündür. Bunun için akım kaynaklarından istifade de edilir. Bunlardan bazıları: piller, akümülatörler (nikel-demir akümülatörleri), jeneratörler vb. dir. Jeneratörlerden çıkan alternatif akımlar regülatörler vasıtasiyle çok küçük frekansa indirilebildiğinden, hesaplarda, elde edilen akım bir doğru akım gibi muamele görür. Bilindiği gibi, jeneratörlerden alternatif akım elde edilir. Bazı jeoelektrik metotlarında doğru akımdan, bazılarında ise alternatif akımdan istifade edilir. Bunun için de akımın frekansı mühimdir. Frekans çok küçükse doğru akım, frekans büyükse alternatif akım olarak nazarı dikkate alınıp, hesaplar ona göre yapılır. Elde edilen akımı yeriçinden geçirebilmek için iki adet iletken olan El, E2 elektrotuna ve yere verilen akım dolayısiyle meydana gelen potansiyel farkını ölçmek için de yine iki adet S1, S2 sondalarına, kablolara, ampermetre ve voltmetreye ihtiyaç vardır. Böylece akım kaynağından E1, E2 elektrotlarıyle yeriçine akım verilip, S1 ve S2 sondalarıyla de meydana gelen potansiyel farkı dv ölçülür. Ohm kanunundan istifade edilerek gs, tabakanın görünür özdirenci hesaplanır. Yeraltındaki her tabakanın kendine has görünür özdirenci gs olduğundan, her tabakanın geçirgenliği başka başkadır. İşte bu gs ve g1 , g2, g3 gn den faydalanılarak, yeraltındaki cevherli zonlar ve tektonik yapısal hesaplanarak bulunur. Homogen ve izotrop bir yerde çalışmak hem kolay ve hem de zahmetsizdir. Fakat tabiatın kendine has özelliğinden dolayıdır ki, böyle homogen ve izotrop çalışma sahası bulmak zordur. Fakat çok az inhomogen ve anizotrop olan yerler, yaklaşık olarak homogen ve izotrop olarak kabul edilebilir.
Keywords : DOĞRU AKIM, IP METOTLARI, TEORİK VE TATBİKİ