Etik, Yetkinlik ve İdeoloji Arasında Gazetecilik: İntihar Haberlerindeki Teknik Hatalar ve Etik İhlaller Üzerine Bir Analiz

Authors : Şevki Işıklı, Esra Fatma Fazlıoğlu

Pages : 104-133

View : 54 | Download : 94

Publication Date : 2024-03-14

Article Type : Research Paper

Abstract :İntihar vakaları her zaman medyanın dikkatini çeker. Bu yüzden intihar vakaları, medyada her zaman kendine yer bulur. Bu araştırma, intihar vakalarının haberleştirilmesindeki teknik hataları ve etik ihlalleri incelemektedir. DSÖ’ye göre haberleştirmedeki teknik hatalar, taklitçi intiharları tetikleyebilir (Werther etkisi), buna karşın doğru haberleştirme intihar riskini önleyebilir (Papageno etkisi). Ayrıca etik ihlal içeren haberler, intiharın psiko-sosyal boyutlarının tam anlaşılmasını engelleyerek intiharın önlenmesine dair gerçekçi bir toplumsal bilincin oluşmasını geciktirir. Bu araştırmada, \"Türkiye\'de intihar vakalarının haberleştirilmesi, teknik yönergeler ve etik ilkelere uygun bir şekilde mi gerçekleşmektedir?” ve “Eğer haberleştirilmemişse gazetecileri teknik hatalara ve etik ihlallere zorlayan unsurlar nelerdir?” sorularına yanıt aranmıştır. Araştırmacılara göre gazeteciler, yanlış oluşturulmuş etik normlar veya eksik teknik yönergeler yüzünden kötü intihar haberleri yapmazlar. İntihar haberlerindeki teknik hatalar, gazetecilik pratiklerindeki bilgi ve beceri eksikliği (acemilik) yüzünden, etik ihlaller ise gazetecilerin düşük ahlaki cesaretleri ya da zayıf etik uslamlama becerileri yüzünden ortaya çıkar. Bununla birlikte habercilik kurumsal bir meslektir ve gazeteciler sürekli olarak çalıştıkları gazetelerin teo-politik yapısının etkisi altındadır. Bu ideolojik etki, gazetecilerin kritik etik uslamlama becerilerini zayıflatan, ahlaki cesaretlerini kıran bir dizi sosyo-politik inhibitör yaratır: Bu hipotez, Enes Kara’nın intiharına dair haberler incelenerek test edilmiştir. Bunun için temelde içerik analizine dayanan üç aşamalı bir araştırma deseni oluşturulmuştur. İlk aşamada; ana akım gazeteler ile bu gazetelerdeki mezkur intihara dair ilk ve son haberler örneklem olarak seçilmiş; ikinci aşamada, örnek haberler DSÖ’nün intihar haberleri yönergesine göre analiz edilmiş; üçüncü aşamada ise aynı haberler, Işıklı ve Üzer tarafından formüle edilmiş olan “Medya İçerikleri Etik Analiz Kriterleri”ne göre analiz edilmiştir. İçerik analizi sonunda ana akım gazetelerin/gazetecilerin Enes Kara Vakasını haberleştirirken birçok teknik hata yaptıkları, birçok etik ilkeyi ihlal ettikleri tespit edilmiştir. Teknik ihlaller gazetecilik eğitimi ile, etik ihlaller ise etik uslamlama sürecini bozan ideolojik yaklaşımla açıklanmıştır. Bulgular, gazetelerin tartışmalı bir mevzu olan intihar vakasını haberleştirirken savundukları teo-politik görüşlere uygunluğu gözettikleri şeklinde yorumlanmıştır.
Keywords : Medya Etiği, Gazetecilik Etiği, Uygulamalı Etik, İntihar, Enes Kara, Türkiye Gazeteciler Cemiyeti