KIRGIZİSTAN’DA DÖVİZ KURLARININ YÖNÜ: SATIN ALMA GÜCÜ PARİTESİ YAKLAŞIMI

Authors : Ö Selçuk EMSEN, Cunus GANİEV

Pages : 95-113

View : 12 | Download : 7

Publication Date : 2008-10-01

Article Type : Research Paper

Abstract :Piyasa ekonomisine geciş süreci içinde olan bir kısım ekonomilerde ekonomik kurumların tam tesis edilememesinden kaynaklanan bir takım sorunlar bulunmaktadır. Bu ekonomiler içinde yer alan Kırgızistan ekonomisinde kurumsallaşamama sorunları bulunurken, bu çerçevede döviz kuru hareketlerinin de sağlıklı yürüyüp yürümediği tartışmalı bir konudur. Dolayısıyla çalışmada kur belirleme teorilerinden satın alma gücü paritesi çerçevesinde kurların hareket edip etmediği araştırmanın ana amacını oluşturur. Bilindiği gibi satın alma gücü paritesi teorisi ilk döviz kuru belirleme teorisi olup, uzun dönemde döviz kurlarının alacağı değerlerin uluslararası fiyat farklılıklarına göre belirleneceğini ortaya koyar. Çalışmada metodoloji olarak zaman serisi analizleri kullanılmıştır. Çalışmadan elde edilen bulgularda, Kırgızistan’da SGP teorisi çerçevesinde döviz kurlarının hareket etmediği ve bu bağlamda ulusal paranın daha çok kendi iç dinamiklerine göre değil, Rus rublesine göre şekillendiği tespit edilmiştir. Ekonomik ve siyasal anlamda mazisinin yeni olması ve buna bağlı olarak kurumsal altyapılarını tesis edemeyen Kırgızistan’da ulusal paradaki değerlenme süreci, kronik ödemeler bilançosu açıklarına yol açmakta ve bu durum dış borçluluğu giderek derinleştirmektedir. Diğer bir ifadeyle giderek değerlenen bir ulusal para süreci Kırgızistan ekonomisinde ithalata bağımlılığı artırmasının yanında; yurtiçinde üretimi caydırıcı etkiler yaratarak, yerli sanayinin olumsuz yönde etkilenmesine veya olası sanayileşme eğilimlerini sekteye uğratmaktadır. Böylece kıt kaynak konumundaki sermayenin üretken alanlardan ziyade, daha çok sağlam ve yüksek kazanç imkanları sağlayan ticarete-spekülasyona yönelmesi ve ucuz dövizle lüks ithalata kayması kaçınılmaz olmaktadır. Bu nedenle Kırgızistan’da ulusal paranın değerlenme sürecini besleyen politikalar yerine, daha gerçekçi bir kur politikası uygulamalarının başta dış açık sorunu olmak üzere, sanayileşme, istihdam ve büyüme ilişkilerini sağlayarak, daha güçlü bir ekonominin doğmasına yardımcı olacağı ileri sürülebilir
Keywords : Geçiş Ekonomileri, SGP ve Reel Kur, Zaman Serisi Analizleri