ESKİ ANADOLU TÜRKÇESİ ÖZELLİKLERİ BULUNAN BİR GAZAVATNAME: `GAZÂVÂT-I HÂLİD BİN VELİD`

Authors : Asu ERSOY, Nurullah ARVAS

Pages : 317-334

View : 17 | Download : 6

Publication Date : 2017-09-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Bu çalışmada, Ankara Milli Kütüphane Yazmalar Koleksiyonu, 06 Mil Yz A 1930 numarasında kayıtlı bulunan, H.1051 insert ignore into journalissuearticles values(1641 senesinin Aralık ayının ortaları); Hacı Mehmed Efendi tarafından yazılmış olan “Gazâvât-ı Hâlid Bin Velid” adlı eser konu ve dil açısından incelenmiştir. Arapçadaki “gazâ/gazve” kelimesi ile Farsçadaki “nâme” kelimesinden meydana gelen gazâvâtnâme kelimesi düşmanla yapılan savaşları konusunun işlendiği eserlerin genel adıdır. Gazavât, gazâ kelimesinin çoğuludur. Gazânâmelerde tek bir savaş, gazâvâtnâmelerde ise savaşlar ve akınlar silsilesi anlatılır. Bu tür eserler belli bir döneme ait olayları ayrıntılı bir şekilde anlattıklarından dolayı tarih araştırmacıları için de önemli bir kaynak olarak kabul edilmektedir. Gazâvâtnâme geleneği Türk edebiyatında XV. yüzyılda başlar ve XVI. yüzyılda büyük gelişme gösterir.  Gazâvât-ı Hâlid Bin Velid, Hazreti Ömer`in hilafeti zamanında Hazreti Halid Bin Velid`in yaptığı cenkleri ve diğer sahabelerin komutasında, İslam ordularının Acem diyarını feth etmelerini konu almaktadır. Eser XVII. yüzyıl dil özelliklerini taşımakla birlikte, Eski Anadolu Türkçesi ve Eski Türkçeden arkaik unsurlar da taşımaktadır Hacı Mehmed Efendi adlı zâtın te`lîf eseri olduğu, ilk varağının başında, sonradan yazıldığı anlaşılan farklı bir hatt ile yazılmış. Baştan bir varağı eksik ve toplam 79 varak olan bu eserin müstensihi yazılmamıştır. Eserin her bir sayfası 17 satırdır. Eser nazım-nesir karışık olarak oluşturulmuştur. Eserde bazı kelimeler harekelidir. Bu makalede, Eski Anadolu Türkçesinin özellikleri bulunan Gazâvât-ı Hâlid Bin Velid adlı eserin tanıtımı ve dil özellikleri hakkında bilgi verilecektir. 
Keywords : Eski Anadolu Türkçesi, Halid Bin Velid, Gazavatname, Hacı Mehmed Efendi, Acem diyarı