SEYYİD AHMED CEZBÎ’NİN KENZÜ’L-ESRÂR ADLI TARİKATNÂMESİ

Authors : Suat DONUK

Pages : 386-406

Doi:10.18026/cbayarsos.596160

View : 18 | Download : 11

Publication Date : 2019-09-27

Article Type : Research Paper

Abstract :Osmanlı sosyal ve dinî hayatının önemli unsurlarından olan tarikatların zamanla kendine mahsus erkân, âdâb ve usulleri ortaya çıkmıştır. Mutasavvıf sanatçılar bu erkân ve âdâb hakkında bilgi veren eserler yazmıştır. Türk edebiyatında bu tür eserlere tarikatnâme adı verilmektedir. Edebiyatımızdaki tarikatnâme örneklerinden biri Seyyid Ahmed Cezbî’nin Kenzü’l-esrâr adlı eseridir. Kaynakların varlığından söz etmediği bu eserin Berlin Devlet Kütüphanesi ve Ankara Milli Kütüphanesinde birer nüshası mevcuttur. 457 beyitten oluşan eserde beyitlerin arasına âyetler, hadîsler, dualar, zikirler serpiştirilmiştir. Mesnevi nazım şekliyle yazılan Kenzü’l-esrâr’da aruzun mefâîlün / mefâîlün / feûlün kalıbı kullanılmıştır. Torunu Muhammed Nurullah’ın şahsında bütün sâliklere seslenen Ahmed Cezbî bir dervişin sahip olması gereken vasıflar, Bayrâmiyye tarikatı mensuplarının ibadet tarzları, hangi namazda hangi duaları okumaları gerektiği, çileye giriş usulü vb. tasavvuf erkân ve âdâbı hakkında bilgiler vermiştir. Kenzü’l-esrâr, Ahmed Cezbî ve onun mensubu olduğu Himmetzâdeler ailesi hakkında bilgiler içermesi bakımından da önemlidir. Bu makalede Seyyid Ahmed Cezbî’nin Kenzü’l-esrâr adlı eseri tanıtılmış, örneklem oluşturması bakımından eserin ilk elli beytinin tenkitli metni ilim âlemiyle paylaşılmıştır.
Keywords : Tarikatnâme, Ahmed Cezbî, 19 yüzyıl, tasavvuf