İlhanlılar’da Hükümranlık Telȃkkisi ve Hükümdar Algısı

Authors : Osman Gazi ÖZGÜDENLİ

Pages : 73-92

View : 13 | Download : 9

Publication Date : 2018-06-01

Article Type : Research Paper

Abstract :XIII. yüzyıl başlarında Cengiz Han insert ignore into journalissuearticles values(1206-1227); tarafından kurulan Büyük Moğol imparatorluğu aynı yüzyılın ortalarına gelindiğinde artık tek bir merkezden yönetilemeyecek kadar büyümüştü. Mengü Han insert ignore into journalissuearticles values(1251-1259); Moğol imparatorluğu tahtına çıkınca, kardeşi Kubilay’ı Çin’e gönderirken, diğer kardeşi Hülâgü’yü de batı fütûhatını yürütmek üzere İran’a tayin etti. Hülâgü insert ignore into journalissuearticles values(1256-1265);’nün 1256 yılında beraberindeki Moğol boyları ile birlikte İran’a girmesiyle Yakındoğu’da Moğol hâkimiyetinin ikinci devresi başladı. İlhanlı hükümdarları Yakındoğu coğrafyasına, bozkır coğrafyasında yüzyıllar içerisinde şekillenen “tanrısal” ve “cihanşumul” insert ignore into journalissuearticles values(universal); bir hükümranlık telȃkkisinin vȃrisleri olarak gelmişlerdi. Bununla birlikte, geldikleri bu yeni coğrafyada, Yakındoğu’nun kadim devlet geleneklerinin tesirine girmekte gecikmediler. İlhanlı hükümdarları, özellikle 1295 yılında Gazan Han insert ignore into journalissuearticles values(1295-1304);’ın İslȃmiyet’i kabulünün ardından, hükümranlık alanında yavaş yavaş eski İran ve İslȃm geleneklerini benimsediler. Bütün bu gelişmeler neticesinde, İlhanlı hükümdar algısı, Yakındoğu coğrafyasında yaklaşık yüz yıllık bir süreçte eski bozkır geleneklerinin vȃrisi bir “Moğol hanı”ndan, kadim Yakındoğu geleneklerinin temsilcisi bir “İslȃm sultanı”na dönüştü. Çalışmada İlhanlı hükümranlık telȃkkisi ve hükümdar algısının Yakındoğu coğrafyasında geçirdiği dönüşümün ayrıntıları ve arka planı incelenecektir.
Keywords : İlhanlılar, Moğollar, hükümdarlık telȃkkisi, hükümdar algısı, Dünya hȃkimiyeti telȃkkisi