Balkan Harbi’nden Millî Mücadele’ye Mehmet Âkif ’in Savaş Edebiyatı ve Propagandası İstikametindeki Faaliyetleri

Authors : Hasan ULUCUTSOY

Pages : 200-234

View : 10 | Download : 6

Publication Date : 2018-12-03

Article Type : Research Paper

Abstract :Türk edebiyatının en önemli şairlerinden ve Türk tefekkürünün sosyal hassasiyeti en yüksek münevverlerinden biri olarak Mehmet Âkif Ersoy’un Osmanlı Devleti’nin müteselsil savaşlara sahne olan son on yıllık devresinde savaş propagandası ve savaş edebiyatı istikametinde önemli faaliyetleri vardır. Buna göre Balkan Harbi’nde baba yurdunu kaybeden ve Balkan Müslümanlarının yaşadığı mezalim karşısında müteessir olan şair, bir taraftan Balkan trajedisini şiirleriyle aksettirmekte, öte taraftan da İstanbul’un camilerinde vaazlar vererek kamuoyunu Balkan felâketi karşısında birleştirmeye çalışmaktadır. Balkan Harbi’nin yaraları sarılmadan girişilen Birinci Dünya Savaşı’nda ise, Mehmet Âkif, ilk olarak millî bir görev telâkki ettiği Prusya çağrısına cevaben Berlin mücavirinde İtilâf Devletlerinden esir alınan Müslüman askerlerin yerleştirildiği üsera kamplarına gider ve Batı Cephesi’nde bulunur. Bilâhare Arabistan’a uzanan meşakkatli vazifeleri kabul ederek potansiyel isyanlara karşı Arabistan Yarımadası Müslümanlarına itidal çağrısı yapar. Ayrıca Büyük Savaş esnasında kamuoyunu elden geldiğince şiirleriyle düşmana karşı mücadelede birleşmeye davet eder. Birinci Dünya Savaşı’nın bitişinde toplumun sürüklendiği karamsar ruh hâlinin aşılmasında yine Mehmet Âkif ’in çaba sarf ettiği görülür. Zira Millî Mücadele’nin başlamasıyla içtimaî hassasiyeti yüksek münevverler önemli vazifeler ifa edecektir; Mehmet Âkif de bu münevverlerden biridir. Mehmet Âkif; Millî Mücadele’de karşımıza bir vaiz, mürşit, şair, mücadele adamı ve mebus olarak çıkmaktadır. Kendisini bütün enerjisiyle Millî Mücadele’ye veren Âkif; Anadolu’nun muhtelif mahallerinde vaazlar verecek, başmuharriri olduğu Sebilürreşad mecmuası ile Millî Mücadele lehine neşriyatta bulunacak ve şiirleriyle de şecaat aşılayacaktır. Onun Millî Mücadele esnasındaki gayretlerinin ne denli kıymetli olduğu bugün daha iyi anlaşılmaktadır. Makalede Mehmet Âkif ’in mezkûr savaşlar esnasında savaş propagandası ve savaş edebiyatı istikametindeki faaliyetleri ele alınmaktadır. Bu minvalde muazzam bir gayretle memleketinin istiklâli için gayret gösteren Mehmet Âkif ’in şiirleri ve vaazları temel metinler olarak değerlendirilmektedir.
Keywords : Mehmet Âkif Ersoy, Balkan Harbi, Birinci Dünya Savaşı, Millî Mücadele, savaş propagandası, savaş edebiyatı