Diyarbakır Kalesi Cephanesi (1740-1746)

Authors : Veysel GÖGER

Pages : 46-62

Doi:10.16985/mtad.571843

View : 13 | Download : 8

Publication Date : 2019-06-10

Article Type : Research Paper

Abstract :Yeniçağda Osmanlı hâkimiyetindeki şehirlerin önemli bir kısmının kale-kent şeklinde olduğu görülmektedir. Bu tip şehirler içerisinde dikkat çekenlerden biri de Diyarbakır’dır. Diyarbakır kalekentinin İran sınırına yakın olması ve Osmanlıların da uzun süre İran’da kurulan devletlerle savaş içinde olması, Diyarbakır’ın önemini artırmıştır. 1639 Kasrışirin Antlaşması’ndan sonra uzun süren çatışmasızlık döneminin XVIII. yüzyılda bozulması, sınır bölgesine yakın olan Diyarbakır’ın, çevresindeki kale-kentler için lojistik destek merkezi olarak da kullanılmasına sebep olmuştur. Bu çalışmada, 1743-1746 Osmanlı-İran savaşının da yaşandığı 1740-1746 tarihleri arasında Osmanlı merkezi yönetiminin Diyarbakır Kalesi cephanesine verdiği önem üzerinde durulacak ve bu cephane etrafında gelişen olaylar bağlamında Diyarbakır kent tarihinin bir kesitine ışık tutulmaya çalışılacaktır. Osmanlı yönetimi, zikredilen savaş yüzünden bu dönemde Diyarbakır Kalesi cephanesine payitaht İstanbul’dan yüklü miktarda mühimmat sevk etmiştir. Ayrıca Diyarbakır Kalesi’nde mevcut cephaneden ayrı olarak bir serasker takımı oluşturmuştur. Gönderilen mühimmat arasında yer alan barutun cephanede korunması için kırık olan barut varilleri tamir ettirilmiştir. Bu dönemde Nadir Şah’ın kuşattığı şehirlerden biri olan Musul’a Diyarbakır cephanesinden mühimmat gönderilmiş, azalan Diyarbakır Kalesi cephanesi ise Halep Kalesi’nden sevk edilen mühimmatla yeniden doldurulmaya çalışılmıştır.
Keywords : Diyarbakır Kalesi cephanesi, 1743 1746 Osmanlı İran Savaşı, mühimmat, Musul, Halep