KAMU DÜZENİNİN UNSURU OLARAK “DİRLİK VE ESENLİK” PERSPEKTİFİNDEN KOKU KİRLİLİĞİ ÜZERİNE DEĞERLENDİRMELER

Authors : Melike Çolakoğlu

Pages : 1027-1059

Doi:10.54704/akdhfd.1533297

View : 42 | Download : 51

Publication Date : 2025-01-14

Article Type : Research Paper

Abstract :Bu çalışmada öncelikle idare hukukunda kolluk faaliyetlerinin amacı olarak düzenlenen kamu düzeninin tanımı doktrin tartışmaları ile verilmeye çalışılmış; kamu düzeni-kolluk bağlantısına değinilmiş; kamu düzenini oluşturan unsurlardan biri olan “dirlik ve esenlik unsuru” açısından koku kavramı irdelenmiştir. Dirlik ve esenliğin idare hukuku açısından ne olduğu tanımlandıktan sonra çalışmada, kamu düzeni açısından idarenin bu unsuru nasıl ve hangi durumlarda sağlaması gerektiği tartışılmıştır. İdareye dirlik ve esenliğin sağlanması ile ilgili ne gibi görevler yüklendiği mevzuatta yer alan düzenlemeler belirtilerek sıralanmıştır. Çalışmanın devam eden kısımlarında “koku” kavramının kamu düzeninin bir unsuru olan “dirlik ve esenlik” unsurundaki yeri tartışılmış; kokunun insanların yaşamlarını olumsuz yönde nasıl ve ne şekillerde etkileyebileceği güncel haberlere de değinmek suretiyle ele alınmıştır. Yapılan değerlendirmeye esas alınan güncel haber örneklerinde ortak noktanın kokudan rahatsız olan kişilerin bu konuda idareye başvurmaları ve bu başvuru sonucunda idareden sorunu çözmeye yönelik bir eylem beklemeleri olmuştur. Bu çerçevede, kokunun giderilmesinde mevzuat ile yetkili ve sorumlu kabul edilen idarece kayıtsız kalınması sebebiyle dirlik ve esenliğin bozulması hallerinde idarenin sorumluluğu açıklanmaya çalışılmıştır. İdarenin kusurlu ve kusursuz sorumluluğundan kısaca bahsedildikten sonra; konu özelinde dirlik ve esenliğin bozulmasının hangi kusur tipine sokulması gerektiği tartışılmıştır. Mevzuatta yer almış ve çalışmada belirtilen, idarenin kamu düzeninin bir unsuru olan “dirlik ve esenlik” unsuru yönüyle sıralanmış görevlerini yerine getirmemesi ve/veya ihmal etmesi sebeplerine dayanarak nasıl sorumlu olabileceği aktarılmıştır. Dirlik ve esenliğin bozulması sebebi ile ve özellikle de koku nedeniyle idareye karşı Danıştay’da açılmış birkaç örnek karar incelenmiştir. Kararlarda, idare çoğunlukla tazminata mahkûm edilmiş; mevzuatla kendisine yüklenen görev ve sorumlulukları yerine getirmemesi sebebiyle sorumlu tutulmuş; sorumluluğu ise “kusur sorumluluğu” kapsamında değerlendirilmiştir. Son olarak çalışmada, kokunun insan hakları yönüyle değerlendirmesi yapılarak, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’ne yansıyan bir uyuşmazlıkta, insanları rahatsız eden koku salınımını durdurmayan devlet aleyhine tazminat ödeme yükümlülüğü olduğuna ilişkin bir mahkeme kararı incelenmiş; idarenin koku hususunda ne kadar özenli davranması gerektiği, sağlık açısından tehlikeli olduğu, bilimsel ölçümlerle sınırda kabul edilen kokuların engellenmemesi halinde kişilerin sağlığının da bozulabileceği, idarenin bu halde de sorumlu kabul edilmesinin gerekliliği belirtilerek çalışma sonlandırılmıştır.
Keywords : Kamu Düzeni, Kolluk, Dirlik ve Esenlik, Özel ve Aile Hayatına Saygı Hakkı, İdarenin Sorumluluğu, Koku Kirliliği, Sağlığın Korunması