Asya’da Çin ve Rus Bölgeselciliği: Modern İpek Yolu Projesi ve Avrasya Ekonomik Birliği

Authors : Gökhan KATITAŞ

Pages : 119-141

Doi:10.14782/ipsus.594463

View : 13 | Download : 7

Publication Date : 2019-07-19

Article Type : Research Paper

Abstract :2008 yılındaki küresel ekonomik kriz sonrasında uluslararası arenada Rusya’nın ve Çin’in görünürlüğü artmıştır. Bu bağlamda Rusya, Batı’nın eski Sovyet alanına nüfuz etmesini ve bu bölgeler ile işbirlikleri gerçekleştirmesini önlemeye yönelik politikalar uygulamaya çalışırken, sahip olduğu üretim kapasitesi ve sermaye miktarı ile dünyanın en büyük ekonomilerinden birini oluşturan Çin de ekonomik alandaki bu başarısını siyasi alana da taşımaya ve kendi etki alanını genişletmeye çalışmaktadır. Asya’da konumlanmış olan ve birbirleri ile çeşitli alanlarda işbirlikleri kuran, Batı hegemonyasına karşı Doğu cephesinin öncüsü olan bu iki devlet kendi jeopolitik ve jeoekonomik çıkarları doğrultusunda kıtada bölgeselleşme çabaları sarf etmektedirler. Rusya politik saikleri odak noktasına koyan, coğrafi sınırlamalarla hareket eden, dışa kapalı ve katı kurumsal mekanizmalara sahip olan ve ulus devlet merkezli olarak klasik bölgeselcilik anlayışı kapsamında hareket ederken; Çin ise ekonomik motivasyonları merkeze koyan, coğrafi sınır tanımayan, kapsayıcı ve esnek bir yapıda olan ve tüm aktörlere açık olarak yeni bölgeselleşme anlayışı çerçevesinde politikalarını uygulamaktadır. Bu mentalite doğrultusunda Rusya, 1990’ların ortasından itibaren oluşturulma sürecine giren ve 2015 yılında faaliyete geçen Avrasya Ekonomik Birliği insert ignore into journalissuearticles values(AEB); ile eski Sovyet alanında bulunan devletlerin üzerinde nüfuzunu sürdürmeye ve bu ülkelerin kendisine bağımlılık durumlarını devam ettirmeye çalışırken; Çin de eski İpekyolu coğrafyasını yeniden canlandırarak, Modern İpek Yolu insert ignore into journalissuearticles values(MİY); olarak da adlandırılan Tek Kuşak Tek Yol Projesi ile kendisini geniş bir alanda politik ve ekonomik olarak merkezi bir noktada konumlandırmaya çalışmaktadır. Bu çalışmada aynı coğrafyada bölgeselleşme pratiklerinde bulunan Çin’in ve Rusya’nın bölgeselleşme politikasının birbirlerinin tamamlayıcı mı yoksa birbirlerine rakip mi olduğu sorusu Modern İpek Yolu Projesi ve Avrasya Ekonomik Birliği oluşumları üzerinden, küresel arenadaki ihtiyaçları ve konumları da göz önünde bulundurularak, değerlendirilmeye çalışılmıştır. Buna göre, Çin’in sahip olduğu ekonomik avantajlar, diğer ülkeler ile olan görece pozitif ikili ilişkileri ve yeni bölgeselcilik anlayışı sayesinde MİY projesi, Rusya’nın ekonomik olarak vaatte bulunamaması, Batı ile olumsuz ilişkiler kurması ve bu nedenle dışa bağımlı hale gelmesi nedeniyle, bu ülkenin öncülüğündeki AEB oluşumunu kapsayan ve ona üstün gelen bir boyuta ulaşmıştır. Bununla birlikte Rusya ve Çin’in mevcut konjonktürde izlediği politikaların işbirlikçi olması nedeniyle, MİY ile AEB arasındaki ilişkinin tamamlayıcı yönü ağır basmaktadır
Keywords : Bölgeselcilik, Rusya, Çin, Asya, Avrasya Ekonomik Birliği, Modern İpek Yolu Projesi