İletişim Çalışmalarında İnsan-Makine İletişimi: Paradigma Değişikliği ve Temel Yaklaşımlar

Authors : Bilge NARİN

Pages : 203-220

Doi:10.31123/akil.988494

View : 15 | Download : 5

Publication Date : 2021-12-31

Article Type : Review Paper

Abstract :Sanal asistanlar ve sosyal botlar başta olmak üzere, insanlarla makinelerin etkileşime girdikleri teknolojilerin yaygınlık kazandığı bir çağda yaşamaktayız. İnsanlarla etkileşim kurarak toplumsal özellikler kazanan bu tür yapay zekâ teknolojilerinde görülen gelişmeler, iletişimi yalnızca insanlar arasında anlam aktarımı olarak tanımlayan temel iletişim paradigmasında da bir dönüşüme ve kırılmaya işaret etmektedir. İletişimin uzun zamandır makineler aracılığıyla gerçekleştirilen bir insan süreci olarak kavramsallaştırıldığı iletişim bilimleri alanında; makinelerin aracı/araç rolünü aşarak iletişimci haline gelmesinin ne anlama geldiği ve iletişim çalışmalarına potansiyel olarak ne getirdiği incelemeye değer bir konudur. Bu kapsamda, bu araştırma insan-makine iletişiminin iletişim bilimleri disiplini içindeki yükselen konumuna odaklanarak; temel iletişim paradigmasını nasıl dönüşüme uğrattığını sorgulamaktadır. İletişim bilimleri içinde hem bir kavram hem de araştırma alanı olarak insan-makine iletişimi (İMİ), insanlar ile teknoloji arasındaki etkileşimin bireyler, toplum ve insanlık üzerindeki etkilerini incelemektedir. Bu araştırma ise, yeni bir çalışma alanı olarak insan-makine iletişimini merkeze alarak, alanda gerçekleştirilen az sayıdaki öncü akademik çalışmayı “Bilgisayarlar Toplumsal Aktörlerdir”, “Algılanan Anlaşılma Çerçevesi”, “Açıklama İşleme Çerçevesi” ve “Söylemsel/Anlatısal/Dilsel Yaklaşımlar” başlıkları altında kategorileştirip serimleyerek tartışmaya açmaktadır. Çalışma kapsamında kategorize edilip incelenen yaklaşımların, insan-makine iletişimi alanda yapılacak yeni araştırmalara kuramsal ve metodolojik bir temel oluşturması umulmaktadır.
Keywords : İnsan makine iletişimi, Algoritmalar, sosyal bot, Yapay Zekâ, İletişim Bilimleri