A GLIMPSE INTO THE ORIGINS OF ROMAN CONCRETE DOMES

Authors : Uygar Ozan USANMAZ

Pages : 30-52

View : 10 | Download : 13

Publication Date : 2022-06-20

Article Type : Research Paper

Abstract :Beton kubbeler yapı mimarisinde asırlardır kullanılagelmiştir. Bunun yanı sıra beton kubbe inşalarından önce bindirme tekniği Roma İmparatorluk Dönemi’nde kademeli olarak gelişmiştir. Bu teknik kemer ve tonozların inşasında uygulanmıştır. Kemer ve tonoz mimarileri sayesinde ise beton olmayan kubbeler inşa edilebilmiştir. Ancak bindirme tekniği ile inşa edilmiş bu tip kubbelerde kiriş açıları oldukça sınırlı kalmıştır. Ayrıca beton olmayan kubbelerde kullanılmış kireç harcı, kerpiç gibi malzemeler de neme karşı dayanıksızdır. Kereste kullanımından dolayı geniş kirişleri olan ahşap kubbeler ise yangın ve mantara karşı savunmasızdır. Bu tip problemler Romalılar tarafından geliştirilen beton kubbeler sayesinde çözülmüştür. Puzolan, beton kubbe inşasında kullanılan bir hammadde olarak önemli gelişmelere neden olmuştur. Sonrasında beton kubbelerdeki tipolojik ve teknik gelişimler antik toplumların ihtiyaçlarını karşılayacak şekilde kısa sürede tüm Akdeniz Havzası’na yayılmıştır. Bahsi geçen beton kubbeler MÖ birinci yüzyıl ile MS ikinci yüzyılın ilk yarısı sonları arasında oldukça yaygın olarak kullanılmıştır. Kubbeler üzerine çeşitli çalışmaların olmasına rağmen beton kubbelerin kökeni ve gelişimleri üzerine güncel bir araştırma mevcut değildir. Bu makalede beton kubbelerin ortaya çıkış sürecine dair bir değerlendirme yapılacaktır. Bu sürecin detaylıca anlaşılabilmesi için beton öncesi kubbe mimari tarihine de kısaca değinmek gerekir.
Keywords : kubbe, tonoz, puzolan, beton, opus caementicium