ʿALĪ b. SEHL RABBEN et-ṬABERĪ’NİN FİRDEVSU’L-ḤİKME ADLI ESERİNDE HİNT TIBBINDAN “TIP ÖĞRENCİLİĞİ” ve “TEDAVİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ” ÜZERİNE

Authors : Ahmet ACIDUMAN

Pages : 41-50

View : 15 | Download : 5

Publication Date : 2017-04-01

Article Type : Research Paper

Abstract :Bu çalışmanın amacı Orta Çağ’da İslam dünyasında yazılmış ilk tıbbi ansiklopedik eserlerden biri kabul edilen Ebū’l-Ḥasan ʿAlī b. Sehl Rabben eṭ-Ṭaberī’nin Firdevsu’l-Ḥikme’sinde Hint tıbbına ait bilgilerin olduğu yedinci nevʿinin dördüncü makalesinin “Tıp öğrencilerinin üzerine gerekli olan hakkında” başlıklı üçüncü ve “Tedavinin iyi değerlendirilmesi ve tedavide acele etmekten çekinme hakkında” başlıklı dördüncü bāblarının incelenmesidir. Bunun için Firdevsu’lḤikme fī’ṭ-Ṭıbb’ın Doktor Muḥammed Zubeyr eṣ-Ṣiddīḳī tarafından hazırlanan ve 1928 yılında Berlin’de Maṭbaʿa-i Āf-tāb’da basılmış olan matbu bir nüshası incelenmiştir. Karşılaştırma için Suśruta-Saṃhitā’nın Kavitaj Kunja Lal Bhishagratna tarafından hazırlanmış ve Kalküta’da 1907 yılında yayınlanmış İngilizce bir çevirisi An English Translation of the Sushruta Samhita Based on Original Sanskrit Text, vol. I-Sutrasthanam kullanılmıştır. Ṭaberī’nin metninde bulunan ve yukarıda adı geçen bölümler Arapçadan Türkçeye çevrilmiştir. Yazının “bulgular” kısmında sunulan bu çeviriler, “tartışma” kısmında ele alınarak, yukarıda adı geçen SuśrutaSaṃhitā metniyle karşılaştırılmış ve literatür eşliğinde bir tartışma yürütülmüştür. Ṭaberī’nin bu makalenin konusunu oluşturan bölümlerde Hint tıbbı ve folklorunun kaynaklarını kullandığı ama, doğrudan alıntı yapmak yerine uyarlama yaptığı, Suśruta-Saṃhitā’nın yanı sıra Kelīle ve Dimne adlı Hint kökenli bir öykü kitabından da yararlandığı ve ona bazı katkılarda bulunduğu görülmüştür
Keywords : Firdevsul Hikme, Susruta Samhita, Kelile ve Dimne, Ebul Hasan Ali b Sehl Rabben et Taberi, Hint tıbbı, Tıp öğrenciliği, Tedavi, Tıp tarihi