Tuzun Türk Toplumundaki Serüveni

Authors : Nurdan KIRIMLIOĞLU

Pages : 49-50

View : 8 | Download : 4

Publication Date : 2013-09-01

Article Type : Research Paper

Abstract :Tuz uygarlık tarihi bakımından önemli bir mineraldir. Evrende sadece gıdaların lezzetini arttırmak, onları uzun süreli saklamak için değil, sosyal, siyasi kimliği ile pek çok alanda, örneğin; temizlik, deri tabaklama, madencilik ve benzeri pek çok alanda kullanılmaktadır. Her insanın vücudunda yaklaşık 250 gram tuz bulunmaktadır. Yaşam için de tuza gereksinim vardır. İlk defa nasıl kullanıldığı hakkında çeşitli görüşler bulunmaktadır. Yaygın olarak; hayvanların belli özelliğe sahip taşları yalıyor olmaları, bir tuz kaynağı içinde ölmüş hayvanların bozulmadan kaldığının fark edilmesi ile tuzun insan yaşamına girdiği anlatılmaktadır. Yaşamı için çok önemsediği tuzu bulmak İnsanoğlunun ciddi uğraşlarından olmuş, bazı ülkelerde askerlere maaşları tuz olarak ödenmiş, ana karalar içinde bazı yollar tuzu taşımak için yapılmıştır. İngilizce de yer alan “maaş” karşılığı kullanılan “salary” kelimesi, Latince “salarium”dan gelmekte olup bu kelime başlangıçta Romalı askerlere verilen tuz tahsisatı ile ilişkilendirilmiştir. Sözlüklere bakıldığında tuz kelimesi “Milh” için Arapçadaki “Melahat” kelimesinde olduğu gibi asıl anlamı tuzluluğun yanı sıra güzellik, şirinlik karşılığı da yer almaktadır. Kullanım özelliklerine bakıldığında tuzun tat ve lezzet sözcükleri ile anlamdaş olduklarını söylemek mümkündür. Tuz, Ortaçağda onur getiren bir madde, Rönesans’ta zenginlerin lüksü, farklı kültürde tanrı, böcek ısırmaları, diken batmalarında ilaç olarak kullanılmıştır. Bu çalışmada tuzun, Türk toplumundaki tarihi serüveni anlatılmaya çalışılmıştır. Bu doğrultuda, Orta Asya toplumu için tuzun mukaddes yiyeceklerden biri olduğu söylenebilmektedir. Eski Türk toplumuna genel anlamda bakıldığında tuz ile ilgili farklı inanışlar olduğu açıktır. Manas destanında tuz zenginlik ifade eder, Kutadgu Bilig de cömertlik ve misafirperverlik için tuz ile ilgili birçok ifadeye yer verildiği görülmektedir. Kadı Burhaneddin divanında, Yunus Emre şiirlerinde tuza ilişkin ifadelere sıkça rastlanmaktadır. Pek çok anlamlar yüklenmiş olan tuz vazgeçilmez ihtiyaç maddelerimizden olmasının yanı sıra kültürel hayatımızın da en önemli unsurlarından biridir.
Keywords : Tuz, Türk toplumu