Sivas Folklorunda Davar Yüzü (Saya Gezme) ve Koç Katım Töreni

Authors : Çağrı Çağlar SİNMEZ, Ali YİĞİT

Pages : 92-93

View : 8 | Download : 8

Publication Date : 2013-09-01

Article Type : Research Paper

Abstract :Hayvancılık, folklor yönünden edebiyatımıza ve inançlarımıza çok şeyler kazandırmıştır. Sivas halkının hayvan sevgisi, koç katımı, davar yüzü insert ignore into journalissuearticles values(saya gezme); gibi birçok adetleri kökleştirmiştir. Çalışmada, Sivas Folklorunda davar yüzü ve koç katımı törenlerine ait folklorik bilgilere ulaşılarak unutulmaya yüz tutan hayvancılık geleneklerinin değerlendirilmesi amaçlandı. Çalışmanın materyalini, Sivas yöresinde folklorik veteriner hekimliği ve hayvancılıkla ilişkili halktan insert ignore into journalissuearticles values(halk hekimliği uygulayıcıları, hayvan sahipleri ve diğer kaynak kişiler); “bilgi derleme formu” yoluyla 09.04.2012 - 10.07.2012 tarihleri arasında elde edilen folklorik bilgiler oluşturdu. Çalışmada, kuzuların doğumuna elli gün kala ya da koç katımından yüz gün sonra, kuzunun anasının karnında canlandığına, tüylerinin çıktığına inanılan bu günlerde “davar yüzü” ya da “saya gezme” denilen bir seyirlik oyunun düzenlendiği belirlendi. Doğacak sürü yavrularının sağlıklı, verimli ve bereketli olması ümidiyle kışın en soğuk ayında her sürü sahibinin kapısında tek tek oynanan bu oyun ekibinin beş kişiden insert ignore into journalissuearticles values(bir Arap, gelin, dede, deve ve tilki); oluştuğu; ekibin köyde gezerek, mani söyleyip yiyecek ve bahşiş insert ignore into journalissuearticles values(arpa, bulgur, yağ, yumurta); topladığı; toplanan bu yiyeceklerin hayvanların yemlerine insert ignore into journalissuearticles values(sağlıklı doğum, bolluk ve bereket getirmesi dileğiyle); katıldığı; koç katım zamanı koçların “aşı toprağı” denilen kırmızı toprakla ya da renkli boyalarla süslendiği, koç katım duasının okunarak silahların atıldığı, hangi koyunun “koçsadığı”, hangi keçinin “tekesediği”nin izlendiği ve bugünün yeni bir başlangıç tarihi olarak pazarlıklarda, borçlanmalarda kabul gördüğü belirlendi. Sonuç olarak, koç katımının genel olarak sonbaharda yapılmasının, yavrulama zamanlarını kış soğuklarından bahar başlangıcına ötelemek ve doğacak yavruların soğuktan ve açlıktan kırılmasını önlemeye yönelik olduğu; davar yüzü oyununun da doğacak kuzuların sağlıklı ve verimli olması dileğini taşıdığı söylenebilir. Bu törenlerin, Orta Asya Türk kültürünün bir devamı şeklinde geliştiği ve bu çalışmalar ile bu geleneklerin Yazılı Türk Kültür birikimine kazandırılabileceği ileri sürülebilir
Keywords : Sivas, Folklor, Davar yüzü, Koç katım