A Review of Toxicology Textbooks Published in Turkey from 1920 to the Present with Regard to Content and Terminology

Authors : Halil TEKİNER, İpek BOŞGELMEZ, Gülin GÜVENDİK, Ayşe EKEN, Burcu Ünlü ENDİRLİK, Emre DÖLEN

Pages : 70-71

View : 14 | Download : 8

Publication Date : 2014-09-01

Article Type : Research Paper

Abstract :Toksikoloji, benzerleriyle karşılaştırıldığında, genç olarak kabul edilmekle birlikte, kökeni eskilere dayanan bir bilim dalıdır. İlk dönemlerde, esas olarak ölüm dikkate alınmış; zaman içinde koruma ve tedaviye yönelik uygulamalar için, ksenobiyotiklerin olası zıt etkilerinin belirlenmesi yönünde ilerleme kaydedilmiştir. Toksikoloji eğitimi, hem teorik hem uygulamalı olarak, çok geniş kapsamda ele alınmalı; öğrenciler ve genç toksikologlar için bütünsel bir bilgi kaynağı oluşturmalıdır. Bu çalışmada, Türkiye’de basılmış ilk toksikoloji ders kitaplarından başlanarak değerlendirme yapılması amaçlanmıştır. Ön araştırmalarımızda, M. Akif Aykut tarafından 1920’de Osmanlıca yazılmış ve 1937’de Latin harfleriyle tekrar basılmış olan Kimyevî Toksikologi isimli esere ulaşılmıştır. Diğer bir kitap olan Toksikologia insert ignore into journalissuearticles values(Toksikoloji); insert ignore into journalissuearticles values(1931);, Fazlı Faik Yeğül tarafından yazılmış ve 1945’te ikinci basımı yapılmıştır. Adli açıdan toksik maddeler ve tedavileri insert ignore into journalissuearticles values(Celal Tahsin Boran, 1943);, toksikoloji insert ignore into journalissuearticles values(Remziye Hisar, 1945); ve analitik toksikoloji insert ignore into journalissuearticles values(Hayri Sözen, 1950); konularını içeren kaynaklar da dikkat çekmektedir. 1960’lardan sonra, temel toksikoloji veya uzmanlık alanlarında birçok kitap basılmıştır; bunlar arasında, özellikle Mustafa Güley ve Nevin Vural insert ignore into journalissuearticles values(1978);, Zeliha İmre insert ignore into journalissuearticles values(1988); ve Nevin Vural’ın insert ignore into journalissuearticles values(1984, 1996, 2005); ders kitapları, önemli kaynaklar arasındadır. Belirtilen bu kitaplar ve diğerleri, içerik ve terminoloji açısından incelendiğinde tespit edilen terminolojik değişimin örnekleri arasında, “edviye-ilaçlar”, “kiyanos-siyanür”, kü’ûl–alkol”, “sümûm-u madenîye-metalik zehirler” ve “tesemmüm-zehirlenme” sayılabilir. Bu araştırmada, toksikolojinin; toksik etki mekanizmaları, maruz kalan bireylerin yanıt ve duyarlılıklarının detaylı değerlendirilmesine odaklı bir gelişim kaydettiği de gözlenmiştir
Keywords : Toksikoloji, tarih, ders kitabı, terminoloji, Türkçe