Ebū’l-Ḳāsım Ḫalef b. ʿAbbās ez-Zehrāvī Ebu Bekr Muḥammed b. Zekeriyyā er-Rāzī’nin hamam üzerine yazdıklarından etkilendi mi?

Authors : Ahmet ACİDUMAN

Pages : 231-241

Doi:10.31020/mutftd.684157

View : 7 | Download : 5

Publication Date : 2020-05-22

Article Type : Research Paper

Abstract :Amaç: Orta Çağ’da İslam dünyasının bilim ve tıbbının altın çağı olarak adlandırılan döneminin ünlü hekimlerinden Ebū Bekr Muḥammed b. Zekeriyyā er-Rāzī ile Ebū’l-Ḳāsım Ḫalef b. ʿAbbās ez-Zehrāvī’nin insanın sağlığını korumada hamamın yeri ile hamamın yararları ve zararları hakkındaki görüşlerini saptamak ve bu görüşlerin benzerlikleri ile farklılıklarını ortaya koyarak, bu bilgilerin tıp tarihindeki yerlerini belirlemeye çalışmak amaçlanmıştır. Gereç ve Yöntem: Bu çalışmada esas olarak Ebū Bekr Muḥammed b. Zekeriyyā er-Rāzī’nin Kitābu’l-Manṣūrī ve Kitābu’l-Murşid av al-Fuṣūl adlı eserleri ile Ebū’l-Ḳāsım Ḫalef b. ʿAbbās ez-Zehrāvī’nin Kitabu’t-Taṣrīf li-men ʿaceze ʿani’t-telīf adlı eseri incelenmiştir. Rāzī’nin ve Zehrāvī’nin adı geçen eserlerde hamam üzerine olan görüşleri Arapçadan Türkçeye çevrilmiş ve bulgular bölümünde sunulmuştur. Bu eserlerde yer alan bilgiler birbirleriyle karşılaştırılmış ve bu bilgilerin tarihsel süreçteki yerleri tıp tarihi literatürü ışığında tartışılmıştır. Bulgular: Ebū Bekr Muḥammed b. Zekeriyyā er-Rāzī’nin Kitābu’l-Manṣūrī adlı eserinin sağlığın korunması üzerine olan dördüncü makalesinin bir bölümü “Hamamın yararları, zararları ve onun kullanılması üzerine” olup, Kitābu’l-Murşid av al-Fuṣūl’un da bir bölümü “Hamam üzerine fasıllar” başlığını taşımaktadır. Ebū’l-Ḳāsım Ḫalef b. ʿAbbās ez-Zehrāvī’nin et-Taṣrīf li-men ʿaceze ʿani’t-telīf adlı eserinin birinci makalesinde de “Hamamın yararları ve zararları üzerine fasıl” başlıklı bir bölüm yer almaktadır. Sonuç: Ebū’l-Ḳāsım Ḫalef b. ʿAbbās ez-Zehrāvī’nin et-Taṣrīf li-men ʿaceze ʿani’t-telīf adlı eserinde hamam üzerine yazdıkları Ebū Bekr Muḥammed b. Zekeriyyā er-Rāzī’nin Kitābu’l-Manṣūrī ve Kitābu’l-Murşid av al-Fuṣūl adlı eserlerinde yer alan bilgilerle neredeyse aynı olup, Zehrāvī’nin Rāzī’nin eserlerinden birebir alıntılar yaparak, konu hakkında daha kısa bir sentez oluşturduğu izlenimini vermektedir.
Keywords : Rāzī, Zehrāvī, Kitābul Manṣūrī, Kitābul Murşid av al Fuṣūl, Kitābut Taṣrīf