Codex Cumanicus’da Yer Alan Tıbbi ve Psikolojik Terminolojiye Bakış

Authors : Abdullah YILDIZ

Pages : 436-457

Doi:10.31020/mutftd.715019

View : 5 | Download : 7

Publication Date : 2020-09-23

Article Type : Research Paper

Abstract :Giriş: Codex Cumanicus Türk dili tarihinin en önemli eserlerinden birisidir. Eserin 1290-1330 tarihleri arasında, Avrupalı misyonerler ve tüccarlar tarafından yazıldığı düşünülmektedir. Eserin yazıldığı coğrafya Karadeniz’in kuzeyinde Kuman-Kıpçak Türklerinin yaşadığı bölgedir. Eser, Latin alfabesinin Türkçeye uyarlandığı ilk örnek olarak kabul edilmektedir. Bu yönüyle dilbilimciler tarafından oldukça değerli bir kaynak olarak kabul edilmiştir. Eser, bu özelliğinin yanı sıra her bir kelime için aynı kelimeye işaret eden farklı dillerden insert ignore into journalissuearticles values(Latince, Kumanca/Türkçe, Farsça, Almanca); ifadeleri içerisinde barındırdığından anlama ilişkin olarak da önemli veriler sunmaktadır. Amaç: Bu çalışmada Latin alfabesi ile yazılmış ilk Türkçe eser olan Codex Cumanicus’da yer alan tıbbi ve psikolojik terimlerin ortaya konulması ve kısaca tartışılması amaçlanmıştır. Yöntem: Çalışma Haziran – Ekim 2018 tarihleri arasında gerçekleştirilmiştir. Çalışmanın gerçekleştirilmesi amacıyla Mustafa Argunşah ve Galip Güner tarafından içerisinde tıpkıbasımlarına da yer verilerek ve tam metin olarak Türkçeye kazandırılan Codex Cumanicus adlı eser incelenmiştir. İnceleme sonunda elde edilen tıbbi ve psikolojik terimler tablolar halinde tematize edilerek sunulmuştur. Bulgular: Eser, misyonerler ve tüccarlar tarafından pratik amaçlarla kullanıma uygun olarak yazıldığı için döneminin gündelik dilini de yansıtmaktadır. Aynı zamanda metin içerisinde çok sayıda tıbbi ve psikolojik göndermeli ifadenin yer aldığı görülmüştür. Örneğin; ateş, hava, su, yer gibi unsurlar ile bunların bedende karşılık geldikleri durumlar; organlar ve duyular; karakter yapıları; hastalık, sağlık ve iyileşme gibi ifadeler bunlardan bazılarıdır. Sonuç: Özellikle kullanılan terimlerin Latince ve diğer bazı dillerdeki karşılıklarının metinde bir arada yer alıyor olmasının terimlerin tıbbi ve psikolojik kullanımına ve anlamlarına ilişkin önemli veriler sunduğu düşünülmüştür. 
Keywords : Codex Cumanicus, tıp tarihi, psikoloji tarihi, Türk dili